بازی‌های مستند

ناخدا خورشید

نگاه‌های تند و تیز اویسی برای نشان دادن خشونت درونی این شخصیت کفایت می‌کند. سعید‌ پور صمیمی در نقش ملول، شخصیتی بیرونی را بازی می‌کند. آدمی که به قول ناخدا وقتی زیاد حرف می‌زند، کم‌تر گوش می‌دهد. پور صمیمی با هدایت تقوایی از ملول شخصیЪ پیچیده‌ای می‌سازد که مرگش برای تماشاگر اندوه‌بار است. جنس بازی شکیبایی در کاغذ بی‌خط با آن‌چه که از پرسونای او در ذهن داریم، تفاوت‌هایی اساسی دارد. تا پیش از فیلم تقوایی پرسونای شخصیتی شوریده و «برون&zͷnj;ریز» شکیبایی در هامون به نوعی تثبیت شده بود. در فیلم تقوایی جهانگیر درواقع شخصیت دوم فیلم است و شخصیت اصلی رویا. این نکته‌ی مهمی است. با این که این دو شخصیت سکانس‌های رودروری هم کم ندارند اما داستان، داستان نویسنده شدن ܲنی است که در ضمن می‌خواهد استقلا خودش را هم «تمرین کند». تقوایی در پشت صحنه‌ی کاغذ بی‌خط به نکته‌ای اساسی در بازیگری اشاره می‌کند. او می‌گوید ابر و ماه و خورشید و فلک همه دست به کار می‌شوند و̠این فرصت را فراهم می‌کنند تا بازیگر در برابر دوربین به خوبی بازی کند. شکیبایی با هدایت تقوایی در این فیلم، شخصیتی باور‌پذیر را برای ما زنده می‌کند. نگاه کنیم به لحظه‌ای که در برابر رویا نشسته و پاسخ طعنه‌های او درباره‌ی خوردنߌ‌نوشیدنی‌ها را نمی‌دهد یا در لحظه‌ای که ساطور در دست دارد و رویا را تهدید می کند که اگر مشتش را باز نکند، ساطور را فرود می‌آورد.

هدیه تهرانی نیز در فیلم تقوایی سیمای دیگری از پرسونای خودش در آثار دیگر سینمایی‌اش را ارائه می‌کند. او هستی مشرقی دست و پЧ بسته و مظلوم قرمز (۱۳۷۷) نیست. سیما ریاحی متزلزل شوکران (۱۳۷۷) نیست که به محمود بصیرت (فریبرز عرب‌نیا) التماس می‌کرد تا ترکش نکند. به نحوه‌ی استدلال‌های او در نقش رویا نگاه کنیم آن‌جا که به شوهرشȠمی‌گوید او هم شب‌هایش را نیاز دارد. به او می‌گوید بار‌ها از فیلم‌نامه حذفش کرده، اوتش کرده دمش را گرفته و از فیلم‌نامه بیرونش کرده است. رویا با بازی تهرانی زنی است که هم دارد شجاعتش را «بازیافت» می‌کند، هم شو݇رش و زندگی‌اش را دوست دارد. سکانس ترس رویا از سوسک و در دست گرفتن وردنه برای شکار آن و تمسخر مادرش (جمیله شیخی) از جمله لحظات نادر در بازی هدیه تهرانی است. ناصر تقوایی با شناخت از بازیگرانی که برای بازی در آثارش دعوت می‌کند، درواقع نخستین گام بازی بازیگران در فیلم‌هایش را محکم و دقیق برمی‌دارد. شاید خیلی کم پیش بیاید که ما - در مقام تماشاگر - مثلاً فکر کنیم کاش بازیگر دیگری به جای شکیبایی، نصرت کریمی، سعید پور‌صمیمی، داریوش ارجمند، اکبر عبدی یا هدیه تهرانی نقش آنان را بازی می‌֩رد. شناخت تقوایی از شخصیت‌های آثارش همراه با نگاه واقع‌گرای او به بازی بازیگران سینمای ایران باعث شده تا همواره بازی‌های بازیگران در‌ آثار او مثال‌زدنی به نظر برسند.

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine