نجوا نجار فیلمساز زن سینمای فلسطین در سومین فیلم بلند سینماییاش درباره «پسر یک آدم خیلی مهم» صحبت میکند. این فیلم با نام پسر یک آدم خیلی مهم در حالی جلوی دوربین میرود که دومین فیلم نجار، چشمان یک دزد به کشورهای اروپایی فروخته شده و اوایل سال جدید میلادی روی پرده سینماهای این کشورها میرود. نجار امیدوار است کلید فیلمبرداری کار تازهاش را اوایل ماه دسامبر و قبل از پایان سال بزند. او این فیلم را «داستانی عاشقانه درباره طلاق» توصیف میکند که حالوهوایی جادهای دارد. این موضوع به فیلمساز کمک میکند تا سراسر خاک کشورش را همراه شخصیتهای اصلی داستان طی کند و شمایی از وضعیت اقلیمی، اجتماعی و سیاسی فلسطین ارائه دهد. داستان درباره زندگی زوجی است که برای اولین بار اجازه ورود به اسراییل را پیدا کردهاند؛ جایی که از آن به عنوان سرزمینهای اشغالی یاد میکنند. این در حالی است که این دو در آستانه جدایی قرار دارند و درخواست طلاق دادهاند. نجار به نشریهی «اسکرین اینترنشنال» میگوید: «در طول سفر جادهای آنها، اتفاقات مختلفی رخ میدهد. آنها تعدادی آدم بانمک را ملاقات میکنند و با حوادث جالبی روبهرو میشوند. این حوادث و آدمها شخصیتهای اصلی را تحت تأثیر قرار میدهند و پایان متفاوتی را برای آنها رقم میزنند. نکته مهم این است که عموم فیلمهای فلسطینی داستانهایشان را در نوار غزه و کرانه باختری رود اردن تعریف میکنند. به همین دلیل فکر میکنم این ایده جالبی است که ما فیلممان را در مکان تازه و متفاوتی فیلمبرداری کنیم.»
نجار هماکنون در حال انتخاب بازیگران اصلی فیلم است. هانی کورت از شرکت فیلمسازی «اوستورا فیلمز» که تهیهکننده کارهای کوتاه و بلند قبلی نجار است، تولید این فیلم را نیز بر عهده دارد. با این وجود به دلیل مشکلات مالی، قرار است چند تهیهکننده فلسطینی و بینالمللی هم در این پروژه مشارکت داشته باشند. از این رو نجار باید فیلمنامه را در اختیار این تهیهکنندگان هم قرار بدهد و امیدوار باشد که آنها هم داستانش را بپسندند. از آنجا که فیلمهای فلسطینی طرفداران زیادی در بین تهیهکنندگان اروپایی و حتی آمریکایی دارند، به نظر میرسد نجار برای جذب سرمایهی لازم مشکل چندانی نداشته باشد.
اولین فیلم او با عنوان انار و درخت مر در سال 2008 توجه جشنوارههای بینالمللی و سرمایهگذاران خارجی را به خود جلب کرد و سرانجام در بیش از هشتاد جشنواره کوچک و بزرگ بینالمللی به نمایش درآمد و جایزهای از جشنوارهی سن سباستین اسپانیا هم گرفت. نمایش عمومی چشمان یک دزد هم از ماه اوت در کشورهای عربی آغاز خواهد شد و تا امروز به بیش از سی کشور جهان فروخته شده است. در ضمن نمایش فیلم در یونان با موفقیت همراه بوده است. جشنواره بینالمللی فیلم فجر هم در ماه گذشته، این فیلم را نمایش داد.
اما نجوا نجار تنها فیلمساز زن فلسطینی نیست که در سینمای حرفهای فعالیت دارد. آنماری جاسر هم این روزها در تدارک کارگردانی فیلم بلندی به نام واجب است. او در گفتوگو با رسانهها اطلاعات تازهای ارائه داده که نکتهی جالبش این است که داستان فیلم او هم درباره مسائل داخلی یک خانواده فلسطینی است، نه درگیریهای سیاسی فلسطین و اسراییل. واجب درباره پدر بداخلاقی است که در صدد برقراری رابطه تازهای با پسر جوانش است. اما تیرگی روابط آنها به قدری است که ارتباط مجدد بهنوعی یک امر محال به نظر میرسد. به گفتهی جاسر 41ساله: «این یک کمدی سیاه درباره روابط ازهمگسیختهی پدر و فرزندی است. پدر بعد از مدتها به خانه برمیگردد و خیلی زود متوجه میشود که برای برقراری روابط تازه با فرزندش (که او را یک بیگانه میداند) با مشکلات زیادی روبهروست. کل داستان در یک روز و در شهر نظره اتفاق میافتد.» جاسر که در کارنامهاش فیلمهای تحسینشدهای مثل وقتی تو را دیدم و نمک دریا را دارد و برای کار تازهاش به دنبال چند سرمایهگذار بینالمللی است، به این نکته اشاره کرده است که تولیدات فلسطینی نیازمند کمک مالی تهیهکنندگان مستقل خارجی و بهویژه فرانسویها هستند. صالح بکری بازیگر جوان و خوشآتیه فلسطینی، یکی از بازیگران اصلی واجب است. او قبل از این در گلولهباران بازی کرده و تماشاگران عرب و بینالمللی به زودی او را در فیلم زینزانا (مجید الانصاری) خواهند دید.
رسانههای گروهی در عین حال به این نکته اشاره کردهاند که این اولین بار است که جاسر (که در بیتاللهم در کرانه باختری با استقبال اهالی روبهرو شد) به خانه برمیگردد تا فیلمی را با عوامل بومی در مرز اسراییل بسازد. او در این مورد گفته است: «داستان فیلم در عین حال موقعیت و وضعیت فلسطینیها را هم به نمایش میگذارد. تماشاگران وضعیت اجتماعی و اقتصادی اهالی محل و همچنین زندگی و ادامه حیات در طول جنگ را در کنار داستان این پدر و پسر خواهند دید. البته این مسائل به شکلی مستقیم یا شعاری به نمایش درنخواهند آمد.»
جاسر در کنار کارگردانی واجب یکی از تهیهکنندگان اصلی زن تروایی است که دیکتونا هود آن را کارگردانی میکند. فیلم برداشتی آزاد و امروزی از یکی از نمایشنامههای کهن اوریپید (یوریپیدس) نمایشنامهنویس یونانی است. خط اصلی داستان درباره تأثیرات جنگ بر زنان است. داستان درباره آن دسته از زنان سوریهای است که زندگیشان بر اثر جنگ خانمانسوز داخلی چهار سال اخیر تباه شده است. یک شرکت فیلمسازی انگلیسی در تولید فیلم به تهیهکنندگان عرب آن کمک میکند. دو نقش اصلی فیلم را هیام عباس بازیگر زن فلسطینی و عمر واکد ستارهی سرشناس مصری بازی میکنند. با وجود اینکه زنان سوری شخصیتهای محوری داستان هستند، جاسر میگوید: «این داستان در هیچ منطقهی خاصی اتفاق نمیافتد و به مکان ویژهای اختصاص ندارد. در واقع داستان درباره زنانی است که میخواهند خودشان را با شرایط سخت جنگ وفق دهند و زندگیشان را ادامه دهند.»
مضمون فیلم برای جاسر آشنا است. او که به عنوان شاعر و فعال اجتماعی هم شناخته میشود، از سال 2001 با دوربینش به بررسی مسائل مردم فلسطین در قالب فیلمهای کوتاهش پرداخت و در سال 2007 با ساختن اولین فیلم بلندش، اولین فیلمساز زن فلسطینی شد. فیلم نمک دریای او در سال 2008 داستان زنان آمریکایی را به تصویر کشید که والدینشان مهاجران فلسطینی بودند. این فیلم نام او را در بین منتقدان و دوستداران جدی سینما در سطح وسیعی مطرح کرد. جاسر میگوید: «دغدغههای ذهنیام فقط شامل مسائل فلسطین نمیشود؛ در واقع مسائل مردم جهان عرب هم به اندازه مشکلات و مردم فلسطین برایم اهمیت دارند.»