نوروز امسال با بصرفه‌ترین سیم‌کار کشور

سینمای جهان » چشم‌انداز1398/06/17


برگزیده‌ی داوران و منتقدان: رومن پولانسکی

میز خبر: نگاهی به رویدادهای سینمای جهان

گردآوری و ترجمه سارا مهرابی
کودتای 53

 

نگاهی تازه به کودتای ۲۸ مرداد
هالیوود ریپورتر: کودتای 53
به کارگردانی تقی امیرانی فیلمی درباره کودتای 28 مرداد است؛ فیلمی درباره سیاست‌­های خارجی آمریکا و بریتانیا در دوره پس از جنگ جهانی دوم که اهمیت بسیار زیادی دارد اما خارج از ایران خیلی کم درباره آن صحبت شده است. افراد زیر 40 سال درباره ویتنام، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اروپای کمونیستی و رویداد 11 سپتامبر چیزهایی شنیده و دیده‌اند اما بی شک افراد کمی هستند که بدانند سال 1953 بریتانیا و آمریکا، دولت نخست‌وزیر منتخب مردم را سرنگون کردند و شاه گریخته از کشور را به اریکه‌ی قدرت بازگردانند. فیلم امیرانی احساساتی و بی­‌باک است و از حضور مؤثر تدوینگر بزرگ سینما والتر مارچ بهره برده؛ کارگردانِ کودتای 53 کینه‌­های شخصی خود را به نمایش نمی­‌گذارد و به­‌جای آن رشته‌­ای از رمزورازها را پس از یک دهه جست­‌وجو به­‌تصویر کشده و حتی بیننده را مجاب می­‌کند تا بررسی‌­های بیش‌­تری در این زمینه انجام دهد.

فیلم خوش‌­ساخت است و می­‌تواند علاقه­‌مندان به سینمای مستند و تاریخ سیاسی را جذب کند؛ فیلم ارزش آن را دارد که بعد از نمایش در جشنواره تلوراید در چند جشنواره دیگر و شبکه­‌های مختلف تلویزیونی در سراسر جهان پخش شود. ماجرای ساده اما باور نکردنی این واقعه در مرداد سال 1953 اتفاق می‌­افتد؛ وینستون چرچیل، نخست وزیر بریتانیا، و دوایت آیزنهاور، رئیس جمهور آمریکا، که هر دو از برندگان جنگ جهانی دوم هستند به­‌طور مخفیانه برنامه‌­ریزی کردند تا محمد مصدق را که به‌­عنوان نخست‌وزیر انتخاب شده بود سرنگون کنند؛ دو سال قبل­‌تر از این کودتا چون او توانسته بود صنعت نفت ایران را ملی کند مجله «تایم» تصویر او را به‌عنوان مرد سال روی جلد چاپ کرد و بریتانیا ترسید که ایران تبدیل به هند دوم شود. مجله تایم در آغاز مقاله‌اش مصدق را چنین توصیف کرده است: «یکی بود، یکی نبود. در سرزمینی کوهستانی میان بغداد و دریای خاویار، نجیب­‌زاده‌­ای زندگی می­‌کرد که پس از عمری عیب­‌جویی از شیوه اداره مملکت، نخست‌وزیر شد. در عرض چند ماه، همه دنیا به گفتار، کردار، شوخی‌ها، اشک­‌ها و کج خلقی‌­هایش خیره شدند.» این مقاله از مصدق به‌عنوان «جورج واشنگتن ایران» نام برد و همزمان او را «جادوگر پیر، فرصت طلب و متعصب» نامید.

انگیزه چرچیل از آن­‌جا سرچشمه می­‌گرفت که اقتصاد کشورش در وضعیت بحرانی پس از جنگ گرفتار شده بود و با استفاده از منابع عظیم نفتی که از شریک خود ایران جمع می­‌کرد می‌­توانست اقتصادش را از پریشانی خارج کند. هری ترومن، سی‌و‌سومین رئیس‌­جمهور آمریکا، مخالف سرسخت دخالت در امور داخلی ایران بود اما آیزنهاور، جان فاستر دالس، وزیر امور خارجه وقت، که ضد کمونیست بود و برادرش آلن دالس، رئیس سی­‌آی­‌ای، می­‌ترسیدند ایران زیر پرچم سرخ‌ها برود. سال 1332، کرمیت روزولت نقش مهمی در هدایت شورش علیه مصدق داشت؛ با بازگشت شاه، مصدق مادام‌العمر در حبس خانگی به سر برد. ایالات متحده برای برکنار کردن دولت مصدق فقط 60 هزار دلار خرج کرد. امیرانی از منابع مختلفی استفاده کرده تا فصلی تاریک در تاریخ داخل و خارج ایران را نشان دهد؛ او مدارک و مصاحبه­‌های بسیاری فراهم کرده تا سندی از دست داشتن آمریکا در کودتا پیدا کند. او همچنین تمام مصاحبه‌­های تدوین نشده برنامه پایان امپراتوری که سال 1985 برای پخش از تلویزیون بریتانیا ساخته شده بود، تماشا کرد؛ به‌­طور مرموزی مصاحبه‌­های مامور ام‌­آی­۶ ، نورمن داربی‌شایر، از پایان امپراتوری پاک شده بود و امیرانی به آن دسترسی نداشت. هنگامی‌­که کارگردان نسخه‌­ی نوشتاری مصاحبه داربی‌شایر را پیدا می­‌کند مصمم می‌­شود برای ساخت اثرش رالف فاینس را جلوی دوربین ببرد تا گزارش‌­هایی را بیان کند که باعث حیرت بیننده می‌­شود؛ هر لحظه از این فیلم نشان می­‌دهد چرا داربی‌شایر مجبور شد پنهان شود. در طول این فیلم 119 دقیقه‌­ای، امیرانی تلاش می­‌کند رویدادهای تاسف‌باری که باعث سقوط مصدق و روی کار آمدن شاه شد را نشان دهد. او مانند میزبانی بی­‌طرف عمل می‌­کند، و درحالی که اتفاق­‌های بزرگ دیگری چون حضور حزب کمونیست در کشورش را به‌­تصویر می­‌کشد به درک و فهم بیننده احترام می‌­گذارد.

کودتای 53 به موضوع اشتیاق ایالات متحده برای تغییر حکومت­‌ها می­‌پردازد و امیرانی این مسئله را مطرح می­‌کند که اگر آمریکا ایران را به حال خود رها می­‌کرد و اجازه می­‌داد دموکراسی به پیش برود، امروز وضعیت خاورمیانه‌ی چگونه می‌بود، و این‌که عملی آسان و هزینه‌­ای کم تضمین کننده موفقیت‌آمیز بودن تغییر حکومت نیست. امیرانی و مارچ از فیلم­‌هایی دیده نشده‌ی آن دوران استفاده کردند تا  تصویر یک قرن پیش ایران و میزان بالای حفر چاه برای دسترسی به نفت را نشان دهند؛ هنوز هم پس از گذشت یک قرن می­‌توان اطمینان و خوشنودی را در لحن دیپلمات‌­ها و ماموران بریتانیایی حس کرد.


سرانجام هفتاد‌و‌ششمین جشنواره فیلم ونیز
یک افسر و یک جاسوس هفتاد‌و‌ششمین جشنواره فیلم ونیز شنبه شب (شانزدهم شهریور) به‌پایان رسید؛ لوکرچیا مارتل امسال رئیس هیئت داوران بخش مسابقه بود و شیر طلایی یک عمر فعالیت هنری به پدرو آلمودوار و جولی اندروز داده شد. در این دوره از جشنواره فیلم‌هایی چون نامزد کامل به­‌کارگردانی حیفا ال­منصور کارگردان زن اهل عربستان سعودی، در باب جاودانگی به کارگردانی روی آندرشون، شبکه زنبود به کارگردانی اولیویه آسایاس، مهمان افتخاری به کارگردانی آتوم اگویان، اد آسترا ساخته جیمز گری، جوکر ساخته تاد فیلیپس فیلمی درباره ریشه‌های «شخصیت ابرشرور» و خشک‌شویی به­‌کارگردانی استیون سودربرگ حضور داشتند. متری شیش و نیم به کارگردانی سعید روستایی از ایران و حوا، مریم، عایشه به کارگردانی صحرا کریمی از افغانستان در بخش افق‌­ها به نمایش درآمدند و در بخش کلاسیک­‌های ونیز دو فیلم مستند خانه سیاه است از فروغ فرخزاد و تپه­‌های مارلیک ساخته‌ی ابراهیم گلستان حضور داشتند.

به‌رغم مخالفت‌هایی که به حضور رومن پولانسکی و فیلمش در جشنواره شد، او برای افسر و جاسوس جایزه بزرگ هیئت داوران را گرفت و شیر نقره­‌ای بهترین کارگردان نیز به روی آندرشون رسید. جایزه ویژه هیأت داوران به مافیا دیگر مثل سابق نیست ساخته‌ی فرانکو مارسکو داده شد، همین فیلم جایزه‌ی بهترین فیلم‌نامه را نیز گرفت. لوکا مارینلی برای بازی در مارتین ایدن و آریان آسکارید برای بازی در گلوریا موندی به­‌ترتیب جایزه بهترین بازیگر مرد و بهترین بازیگر زن را دریافت کردند. در بخش افق­‌ها آتلانتیس از والنتین واسیانوویچ بهترین فیلم و تئو کورت برای سفید روی سفید بهترین کارگردان شناخته شد. جایزه ویژه هیئت داوران به حکم دادگاه ساخته ریموند ریباس گوتیرس رسید و سعیم  صادق برای عزیزم جایزه بهترین فیلم کوتاه را گرفت. در بخش مسابقه بین­‌الملل رومن پولانسکی برای کارگردانی افسر... و در بخش افق­‌ها و بخش­‌های موازی تئو کورت برای سفید روی سفید جایزه فیپرشی (فدراسیون منتقدان بین­‌المللی فیلم) را جداگانه دریافت کردند.

فصل دوم رقابت
ورایتی:
روز جمعه برآوردهای اولیه نشان داد آن­: فصل دوم در اولین هفته اکرانش حدود ۱۰۰ میلیون دلار فروش کرده است. این مبلغ تقریبا ۲۳ میلیون دلار کم­‌تر از فروش هفته اول آن (۲۰۱۷) است اما از زمان اولین هفته اکران شیر شاه که با ۱۹۲ میلیون دلار آغاز شد، هیچ فیلمی نتوانسته تا به امروز هفته اولش را با ۱۰۰ میلیون آغاز کند و این افتخار نصیب آن: فصل دوم شد. با چنین فروشی آن تبدیل به اولین فیلم امسال می­‌شود که دیزنی آن را تهیه نکرده و بالای ۱۰۰ میلیون دلار فروش داشته و بعد از انتقام جویان: پایان بازی، شیر شاه، داستان اسباب­بازی ۴، و کاپیتان مارول در رده پنجم فهرست فروش قرار می‌گیرد. سری دوم این مجموعه فیلم در ۴۵۷۰ سالن سینما اکران می‌­شود و چنین گستردگی اکرانی در تاریخ فیلم‌­های دارای محدودیت سنی بی­‌سابقه است. سال پیش هالووین با ۷۶ میلیون دلار تبدیل به دومین فیلم ترسناک پرفروش در هفته آغازین اکران شد و آن: فصل دوم می­‌تواند به­‌راحتی جایگاهش را بگیرد؛ استودیوهای رقیب میدان را خالی کردند تا آن... به­‌تنهایی به مسیرش ادامه دهد. فیلم براساس رمان استیون کینگ است و حوادث ۲۷ سال پس از قسمت اول رخ می‌دهند؛ اعضای باشگاه بازندگان بزرگ شده­‌اند و دوباره با پنی­‌وایزِ دلقک روبه­‌رو می­‌شوند. بازیگران شاخصی چون جیمز مک­آووی، جسیکا چستین و بیل هیدر نقش‌های کلیدی فیلم را بر عهده دارند و در کنار آن­‌ها عیسی مصطفی، جی رایان، جیمز رانسون و اندی بین حضور دارند؛ گری دابرمن فیلم­‌نامه را نوشته و اندی موشیاتی کارگردانی را انجام داده. بیش‌تر منتقدان نقدهای مثبتی درباره فیلم نوشتند و آن... توانسته از راتن تومیتوز امتیاز 67% را کسب کند. زمان فیلم ۱۶۹ دقیقه است، ۳۴ دقیقه بیش‌­تر از آن: فصل اول.

بدبیاری هنگام تجارت فیلم
ریز احمد ورایتی:
جمعه شب در جشنواره جهانی فیلم تورنتو به‌­دلیل نیاز دو تماشاگر به فوریت‌­های پزشکی نمایش دو فیلم مهم برای دقایقی مختل شد. در اولین اکران جهانی آوای متال مردی غش کرد و در سالنی دیگر در دقایق پایانی نمایش پرنده سیاه بیننده‌­ای به پزشک نیاز پیدا کرد و اطرافی‌ان او با فریاد درخواست کردند تا پزشکی بیاید و مرد را معاینه کند و درنتیجه نمایش فیلم حدود پنج دقیقه متوقف ­شد. چنین وقفه­‌هایی در جشنواره‌ها نادر است؛ هر دو فیلم برای فروش بودند و خریدارانی در سالن حضور داشتند و امکان دارد این وقفه‌ها در بازاریابی دو فیلم اثر منفی گذاشته باشد. هنگام نمایش آوای متال تقریبا ۲۰ دقیقه در سالن سینما همهمه شدیدی به­‌پا شد؛ کنترل­چی­‌ها با چراغ‌­قوه به سمت مرد ازحال رفته دویدند و تماشاگران اطراف او درخواست کردند تا نمایش فیلم برای مدتی متوقف شود، اما درحالی که بیمار را از سالن خارج می­‌کردند تا به بیمارستان ببرند نمایش فیلم ادامه یافت! ریز احمد در آوای متال نقش درامر ناشنوایی را بازی می­‌کند؛ در فیلم از تکنیک صوتی خاصی استفاده شده تا ناشنوایی شخصیت اصلی نمایشی متفاوت داشته باشد. دلیل اصلی غش کردن تماشاگر مشخص نیست؛ بعضی از تماشاگران حدس زدند شاید استفاده از تکنیک صوتی خاص باعث‌اش بوده. داریوس ماردر، یکی از نویسندگان مکانی آن‌سوی کاج‌­ها، کارگردان آوای متال است و اولیویا کوک و متیو آمالریک در آن بازی کردند. راجر میشل کارگردانی پرنده سیاه را برعهده دارد و سوزان ساراندون نقش زن بیماری را بازی می‌­کند که تصمیم می‌­گیرد قبل از خودکشی در آخرین روزهای زندگی‌ خانواده‌اش را دور هم جمع کند. دومین تماشاگر بیمار دقیقا در اوج مهم‌­ترین بخش فیلم حالش بد ­شد، اطرافیان او با فریاد درخواست پزشک کردند و خواستند نمایش پرنده سیاه متوقف شود. ماموران سالن با جعبه کمک‌­های اولیه وارد شدند؛ او حالش چندان بد نبود و می‌توانست به کمک آن‌ها از سالن خارج شود.

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine

جدیدترین‌ها

آرشیو

فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۳۰)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: