سینمای جهان » چشم‌انداز1398/02/05


کلاه‌تان را قاضی کنید!

چگونه فیلم ببینیم - ۳

برخورد نزدیک از نوع سوم (1977)

 

شاید هیچ‌وقت مکان مناسبی برای تماشای فیلم پیدا نشود. در واقع تمام تجربیات فیلم دیدن، همیشه با اشکال‌هایی همراه هستند. پشت سرمان کسانی نشسته‌اند که درباره‌ی فیلم، همان لحظه که نمایش داده می‌شود، بحث می‌کنند و نظر می‌دهند. ممکن است یکی کنار دست ما نشسته باشد و چیپس و پفک بخورد و تماشای فیلم همراه با خرچ‌خرچ کردن‌­های او باشد. وسط تماشای فیلم، تلفن همراه کسی زنگ می‌خورد. ریچارد دریفوس بازیگر فیلم­‌هایی مثل آرواره­‌ها (1975) و برخورد نزدیک از نوع سوم (1977) معتقد است که «فیلم، قدرتش را بر ما اعمال می‌کند. وقتی در فضایی تاریک نشسته‌ایم و به پرده زل زده‌ایم و دل توی دل‌مان نیست.... می‌دانیم که فیلم قرار است ما را با خودش به جاهای دیگری ببرد. اما وقتی تلویزیون فیلمی نشان می‌دهد، کسی برایش مهم نیست که چه چیزی دارد نمایش داده می‌شود.» برخی دوست دارند فیلم‌­های پرخرج و عظیم را حتماً در سینما تماشا کنند، دیگرانی هستند که پرده‌ی کوچک تلویزیون یا لپ‌تاپ را بیش‌­تر ترجیح می‌دهند و آن­‌ها را «خصوصی‌­تر» تلقی می‌کنند. با این همه ابتدا باید خود را آماده کنیم. مثل ورزشکاری که پیش از رفتن به میدان- مثلاً- فوتبال، باید مقدماتی فراهم کند تا آمادگی حضور در مسابقه را پیدا کند.

چگونه آماده‌ی تماشای فیلم شویم؟
پیش از تماشای یک فیلم، تا چه اندازه باید درباره‌­اش اطلاعات داشته باشیم؟ هیچ پاسخ ساده و روشنی در این زمینه وجود ندارد. اغلب، هیچ کنترلی بر اطلاعاتی نداریم که ممکن است در باره‌ی فیلمی داشته باشیم. گاهی لذت­‌بخش است که سرمان را بیندازیم پایین و وارد سالن سینمایی بشویم و هیچ چیزی هم قرار نیست در مورد فیلمی بدانیم که قرار است تماشا کنیم. در هر صورت، چندتایی دستورالعمل در این زمینه وجود دارد:

1کازابلانکا -ریویو­ها: یک راه آسان پیش از تماشای یک فیلم آن است که ریویو­هایی را بخوانیم که درباره­ آن منتشر شده است. در این نوع نوشته‌­ها معمولاً متوجه می‌شویم که چه کسانی در ساخت یک فیلم مشارکت داشته‌اند، زمان فیلم چقدر است و خلاصه‌­ای از داستان نوشته شده است. خیلی از این ریویو­ها به عناصر فیلم نیز اشاره کرده‌اند که توجه به آن‌ها مهم و با ارزش است. چه بسا این‌ها به ما کمک کند تا جایگاه فیلم مورد نظر را در مقایسه با آثار مشابه‌اش پیدا کنیم. ممکن است یک ریویو فیلم را تحلیل نیز کرده باشد و کارکرد، تناسبات و ارتباط متقابل بخش‌های مختلف فیلم را مورد بررسی قرار داده باشد. با این که همیشه «ژورنالیستی‌ترین» ریویو­ها به دلیل ضرب ‌الاجل نشریه‌ها باید هرچه سریع‌تر نوشته شوند، اما همیشه به نوعی می‌توانیم قضاوت صحیحی درباره‌ی فیلم‌ها بخوانیم و برخی از نکته‌های مثبت یا منفی فیلم‌ها را متوجه شویم.

هر نوع نقد را که می‌خوانیم، چه ژورنالیستی باشد، چه نقدی آکادمیک و جدی، نباید فراموش کنیم که روند نوشتن آن‌ها به شدت ذهنی است. اگر یک یا چند نقد و نوشته درباره‌ی فیلمی را بیش از حد جدی بشماریم، توانایی خود برای قضاوتی مستقل را محدود کرده­ و به‌کلی یقین خودمان نسبت به قضاوت‌های‌مان را از دست می‌دهیم و سرگردان میان نقد و نوشته‌های این یا آن نویسنده سرگردان خواهیم شد؛ در چنین شرایطی باید خودمان کلاه‌مان را قاضی کنیم!

2-تبلیغات: میزان تبلیغات درباره‌ی یک فیلم، می‌تواند روی واکنش ما تأثیر بگذارد. گفت‌وگوهای مختلف با بازیگران فیلم، با کارگردان، یا عوامل دیگر را در جاهای مختلفی می‌توانیم ببینیم. اکنون و با همه‌گیر شدن فضای مجازی، انواع و اقسام تبلیغات درباره‌ی فیلم‌ها ارائه می‌شوند. با پس‌و‌پیش کردن صفحه‌های تلفن همراه به راحتی می‌­توان آن‌ها را یافت.

3- نقد­های شفاهی: بالاخره کسانی هستند که فیلمی را تماشا کرده‌اند و دل‌شان می‌خواهد نظرات‌شان را با دیگران در میان بگذارند. وقتی می‌گوییم تبلیغات شفاهی یادمان باشد که این روزها داشتن یک وبلاگ یا سایت و رسانه‌های مجازی، دستکمی از شیوه‌ی نقل سینه‌به‌سینه و شفاهی ندارند.

واکنش‌های عمیق‌تر.
اگر بنا باشد ذهن خودمان را از تأثیرهای مستقیم و غیرمستقیم خالی کنیم، بعد از آن چه باید کرد؟ باید درک خود از یک فیلم را عمیق‌تر کنیم. طبعاً بعد از تماشای یک فیلم به واکنش‌های خود نسبت به آن فکر خواهیم کرد. گاهی دچار تردید می‌شویم که در این مورد با دیگران حرف بزنیم یا نه. نوعاً میل داریم که در سکوت به واکنش‌های حسی و شخصی خود بپردازیم و گاهی دوست داریم نظر خودمان را با صدایی رسا به دیگرانی منتقل کنیم که در این سفر سینمایی با ما همراه بوده‌اند. اگر فیلم واکنش فکری ما را برانگیخته باشد، ممکن است دل‌مان بخواهد حتی این واکنش‌ها را روی کاغذ بیاوریم تا هرچه بهتر تجربه‌ی تماشای فیلم را به خودمان منتقل کنیم. برای این کار لازم است به چند پرسش پاسخ داده و بحث‌های مطرح شده را مرور کنیم.

پیش از تماشای یک فیلم چه انتظاراتی از آن داریم؟ چگونه چنین انتظاراتی واکنش ما نسبت به یک فیلم را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟
آیا هیچ نوع پیش‌داوری قطعی نسبت به فیلمی که دیده‌ایم در خودمان سراغ داریم؟ آیا این فیلم ویژگی خاصی داشته که آن را از انواع مشابه متمایز کند؟
تا چه اندازه واکنش‌های حسی و شخصی ما بر روی قضاوت‌­مان نسبت به یک فیلم اثرگذار است؟
آیا حس و حالی که هنگام تماشای یک فیلم داشته‌ایم یا موقعیت فیزیکی که در آن قرار داریم و فیلمی را تماشا می‌کنیم، مناسب بوده‌اند؟
آیا تماشای یک فیلم در سالن سینما با تماشای فیلم در تلویزیون تفاوت دارد؟ در چه صحنه‌هایی فکر می‌کنیم که به‌­طور کامل با فیلم درگیر نشده‌ایم چون اندازه‌ی پرده‌ی نمایش مناسب نبوده است؟ پرده‌ی کوچک تلویزیون یا لپ‌تاپ در چه صحنه‌هایی مزاحم تماشای فیلم نیستند؟
اگر پیش از تماشای یک فیلم، ریویو­ها یا حتی مقالاتی آکادمیک درباره‌ی آن بخوانیم، انتظارات و عقاید ما نسبت به آن فیلم تغییر می‌­کنند؟ بعد از تماشای یک فیلم، نظر شخصی خود ما نسبت به آن فیلم چیست؟

آیا برای ما اهمیت دارد که فیلمی را که تماشا می‌کنیم، محصول چه دوره‌ی زمانی یا چه دهه‌ای از تاریخ سینما باشد؟ آیا قضاوت و داوری ما درباره‌ی کازابلانکا (1942)، پدر خوانده (1972)، با قضاوت ما درباره‌ی شوالیه تاریکی برمی‌خیزد (2012) بر اساس تاریخ ساخت آن­‌ها است؟ آیا فیلم‌هایی را که سال‌های طولانی از ساخت آن‌ها گذشته تماشا می‌کنیم؟ آیا مایل هستیم فیلم‌های جدید را داغ داغ تماشا کنیم؟

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine

جدیدترین‌ها

آرشیو

مینی سریال نهنگ سفید، پخش از نمافیلم
کتاب کاریکاتورهای مسعود مهرابی منتشر شد
فیلم ۷۶۰۰ به نویسندگی و کارگردانی بهروز باقری
 اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی برگزار شد
فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۵۹)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: