بازیگر مصری یوسف منصور با همکاری یک کمپانی فیلمسازی آمریکایی و در واکنش به رکود حاکم بر فیلمسازی مصر، فیلم جدیدی را در لوکیشنهای این کشور بزرگ عربی تولید میکنند. فیلمبرداری این فیلم که محافظ منتخب نام دارد، همین روزها آغاز خواهد شد. یوسف منصور در کنار بازی در نقش اصلی فیلم، کارگردان مشترک آن نیز هست. تولید این فیلم با بازیگران و عوامل بومی در مصر، تلاشی برای احیای سینمای این کشور است که زمانی سخت مورد توجه محافل بینالمللی بود. محافظ منتخب به دو زبان انگلیسی و عربی تهیه میشود و کارتنی میلر که کوریوگراف معروف و ربایندهی جایزه اسکار است، دیگر کارگردان آن است. او قبل از این با سوپراستارهایی مثل مایکل جکسن، بیانسه و بریتنی اسپیرز همکاری کرده است.
با اینکه از محافظ منتخب به عنوان اثری حماسی اسم برده میشود، اما سرشار از صحنههای دیوانهوار تعقیبوگریز ماشینها، آوازهای باشکوه، اکشن و یک عروسی پرریختوپاش باستانی مصری هم خواهد بود. داستان درباره مردی با نام صبا است که از سوی فراعنه مصر باستان انتخاب میشود تا از معبد طلایی محافظت کند؛ آخرین معبد باستانی که درهایش به روی کسی باز نیست و گنجینهی بزرگ و مهمی به حساب میآید. رسانههای گروهی مصر از این پروژه سینمایی به عنوان یک اقدام حیاتی و تعیینکننده برای سینمای کشورشان اسم میبرند چون موفقیت مالی و انتقادی فیلم میتواند دوباره پای فیلمسازان و تهیهکنندگان خارجی را به لوکیشنهای مصر باز کند. علاوه بر این، صنعت گردشگری مصر هم به کمک این محصول پرسروصدای سینمایی میتواند رونق تازهای را به خود ببیند.
این روزها در مصر پرسشی تکرار میشود که مدتهاست در سطح عمومی و در منطقه مطرح شده است: چرا فیلمهایی که داستانشان درباره مصر است، در مراکش فیلمبرداری میشوند و صنعت سینما از لوکیشنهای خود مصر گریزان است؟ روزی روزگاری نهچندان دور، صنعت سینمای مصر زبانزد خاص و عام بود؛ و نهتنها هنرمندان مصری سخت مشغول تولید فیلمهای سینمایی بودند، بلکه هنرمندان خارجی هم برای ساخت فیلمهایشان سرزمین خود را به مقصد مصر ترک میکردند. اما امروز وضعیت به گونهای است که بسیاری از فیلمهایی که داستانشان در داخل مصر رخ میدهد، در مراکش جلوی دوربین میروند. نیازی به بیان این مطلب نیست که کل دنیا شیفتهی مصر باستان و معماریهای چشمنواز آن است. برای تولیدهای بینالمللی سینمایی و تلویزیونی، مصر همواره یکی از مکانهای جذاب و ایدهآل بوده است.
اما اتفاقهایی که در چند سال اخیر در این کشور رخ داده است و وضعیت سیاسی و اجتماعی را در موقعیت هشدار قرار داده، بیشترین تأثیرش را بر دو صنعت سینما و گردشگری گذاشته است. مورخان به این نکته اشاره میکنند که در سال 1896 و در دوران سینمای صامت، تعدادی از فیلمهای سینمایی در لوکیشنهای مصر ساخته شدند. در آن زمان مصر به قدری افسونگر بود که داگلاس فربنکس در هالیوود «تئاتر مصری» را راهاندازی کرد. با ورود صدا به سینما، طلعت هرب در سال 1936 «استودیو مصر» را افتتاح کرد که به اعتراف اهل فن، با بزرگترین استودیوهای سینمایی هالیوود برابری میکرد. شاید افتتاح همین استودیو بود که سیسیل بی. دمیل را جذب ساخت ده فرمان در مصر کرد؛ و البته در کنار جذابیتهای مکانی مصر، ارزانی نیروی کار و مواد و مصالح لازم دو عامل مهم دیگر در تصمیمگیری فیلمساز فقید بود. از همان زمان، برخورد هنرمندان بینالمللی با لوکیشنهای مصر، تحت تأثیر وضعیت سیاسی آن بوده است. برای مثال زمانی که جمال عبدالناصر صنعت سینما را ملی اعلام کرد، حضور فیلمسازان خارجی در کشور کاهش یافت. برخی منتقدان هم در این باره صحبت میکنند که قوانین دستوپاگیر اداری، ضربهی شدیدی به تولیدهای بومی زد. بوروکراسی اداری باعث شد تا شرکتهای فیلمسازی برای هر بار فیلمبرداری در لوکیشنهای این کشور، مجبور به دریافت مجوز شوند.
در سالهای اخیر و با سرنگونی حکومت حسنی مبارک و بهار عربی، صنعت سینمای مصر و لوکیشنهایش لطمهی زیادی خوردهاند. اما به تکرار جمله زندگی ادامه دارد، فعالیت فیلمسازی نباید متوقف میشد. در نتیجه هنرمندان خارجی لوکیشنهای مصر را با مراکش عوض کردند. در این میان، مراکش هم در تلاش برای معرفی خود به عنوان یک صنعت سینمای در حال رشد و گسترش بود و نهایت استفاده را از وضعیت موجود کرد. در حال حاضر، این کشور به یکی از مهمترین مراکز فیلمسازی جهان بدل شده است. هر زمان که هالیوود نیازمند لوکیشنی در صحرایی خشک یا با حالوهوای عربی است، سراغ مراکش میرود.
سازندگان مومیایی با اینکه به کمک جلوههای ویژه رایانهای مراکش را شبیه مصر کردند، اما باز هم صرفهجویی اقتصادی خوبی کردند. پاتریشا کار یکی از تهیهکنندگان فیلم میگوید: «باید در زمان کوتاهی حجم کار بالایی را انجام میدادیم. با این وجود، کار در مراکش خوب و لذتبخش بود. مقامهای محلی بیشترین همکاری را با ما در همهی زمینهها داشتند.» سازندگان مجموعه تلویزیونی موفق تام هیدلسن و هیو لوری به نام مدیر شب هم از همین شیوهی کاری استفاده کردند. داستان مجموعه با هتلی مصری در دوران بهار عربی شروع و تمام میشود. اما هتل مصری مجموعه با تمام مخلفات و دکورهایش، لوکیشنی بود که در مراکش احداث شد.
مراکشیها که قدر این نعمت را میدانند در تلاش هستند تا با خلق امنیت برای فیلمسازان و ارائهی هرچه بهتر نیروی کار و تجهیزات ارزانقیمت، شرایط ایدهآلی برای تداوم این وضعیت ایجاد کنند. شهر ورزازات در جنوب مراکش به عنوان هالیوود این کشور شناخته میشود. دو استودیوی بزرگ و مجهز فیلمسازی در این شهر قرار دارد و تقریباً بیوقفه مشغول ارائهی خدمات به گروههای مختلف فیلمسازی عربی و بینالمللی است. میگویند «اطلس استودیو» در این مکان، بزرگترین استودیوی فیلمسازی جهان است. نهفقط جنگ عراق و افسانههای مصر باستان، که حتی فیلمها و داستانهای معاصری مثل جنسیت و شهر2 هم در این مکان فیلمبرداری میشوند. برخی عقیده دارند مصر برای کسب جایگاه گذشتهاش باید دست به احداث استودیوهای بزرگ و مجهز تازه بزند. اما در شرایط بیثباتی سیاسی، آیا میتوان به این استودیوها دل بست و هنرمندان خارجی را به بازگشت دوباره دعوت کرد؟