بازگشت به ریشه‌ها

پوستر چهل‌ و ‌سومین جشنواره جهانی فیلم فجر

آدمی کاهی است و طوفان قضا

چون بگیرد کاه را، کی وا روا؟

مولانا

این بیت مولانا همان تصویری را تداعی می‌کند که پوستر چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر با حضور عباس کیارستمی پیش چشم می‌‌نهد. مردی آرام که بر بستری از کاه آرمیده است، دور از غوغای جهان و در آمیخته با طبیعتی که عمری درس‌آموز او بود و اکنون آغوش خود را برای آرام گرفتن او گشوده است.

این دوگانگی، لایه‌های گوناگون معنا را پیش چشم می‌گستراند. چراکه کیارستمی در همه آثارش طبیعت، سادگی، تنهایی و آرامش را جوهر نگاه هنری خود می‌دانست. این تصویر، بازگشت او به جهان درونی‌اش را روایت می‌کند. روایتی که از انسانی کوچک در برابر وسعت هستی می‌گوید. انسانی که در سکوتی مینیمال بر مرز باریک مرگ و زندگی ایستاده است. جایی که آدمی ناگزیر با حقیقت وجود خویش روبه‌رو می‌شود.

در این پوستر، آسمان تیره و سنگین در برابر کاه روشن و طلایی، پارادوکسی اثرگذار می‌سازد. بالا سرد و هراس‌انگیز و پایین گرم و آرام است. این تقابل فرمی، احساسی دوگانه را برمی‌انگیزد. اضطراب و بی‌ثباتی از آسمان فرو می‌ریزد و آرامش و سادگی از زمین برمی‌خیزد. در لایه معنایی، آسمان استعاره‌ای از سنگینی جهان و ناپایداری هستی و کاه روی زمین نماد سبکی و بی‌پیرایگی و پناه بردن به جهان کوچک و ساده است. هم‌نشینی این دو قطب متضاد یادآور آن است که آرامش حقیقی در دل تهدید شکل می‌گیرد و انسان همیشه میان سنگینی و سبکی معلق می‌ماند و معنا درست در همین هم‌زمانی تنش و آرامش زاده می‌شود.

در پس‌زمینه پوستر، طبیعتی سبز و زنده گسترده شده است. تپه‌ها با لطافت رنگشان آغوشی برای آرام‌گرفتن می‌سازند و کوه‌ها در دور دست همچون نماد خرد و پایداری قد برافراشته‌اند. در میانه این چشم‌انداز، ایستادن مردی بر مسیر سبز و دوختن نگاه به افق، نشانی از راه، سفر و جست‌وجوی معناست. مفهومی که در جهان کیارستمی جایگاهی بنیادین دارد. مجموع این طبیعت، بازتاب جان و جهان‌بینی کیارستمی می‌شود. از این‌رو، پوستر ادای احترامی است به سینماگری که نام ایران را به جهان معرفی کرد.

در طراحی مهدی دوایی، که با عکس جاسم غضبان‌پور در هم می‌آمیزد، از مرز سادگی عبور می‌کند و به تمثیلی شاعرانه تبدیل می‌شود. تمثیلی که مخاطب را به بازگشت به سادگی و اصالت فرا می‌خواند و او را به پیوند دوباره با سنت‌های شاعرانه و فلسفی دعوت می‌کند. در نهایت، این پوستر بیانیه‌ای برای بازگشت به ریشه‌ها می‌آفریند.

[ماهنامه فیلم]