اگرچه تقویم سینمایی ایران را با جشنواره فیلم فجر تنظیم می‌کنند تا تولیدات سالانه آن را بسنجند اما می‌توان این سنجش و بازخوانی را مبتنی بر تقویم رسمی کشور هم انجام داد. بدیهی است خوانش همه رخدادهای سینمایی در برهه‌ای یک‌ساله در قالب یک مقاله و یادداشت نمی‌گنجد و مستلزم یک روزشمار سینمایی است. اما در این یادداشت قصد داریم کارنامه یک‌ساله سینمای ایران را با لحاظ کردن چند مؤلفه اصلی بررسی کنیم. بر این مبنا مؤلفه‌هایی مثل اکران و فروش، درگذشتگان سینمایی، موفقیت‌ها و درخشش‌های داخلی و بین‌المللی سینمای ایران، کیفیت و کمیت تولیدات سینمایی و فرازونشیب‌ها در حوزه مدیریت سینمایی مبنای بررسی‌اند و مجموعه آن‌ها به فهم و درک بهتر وضعیت سینمای ایران در سالی که گذشت کمک می‌کند و دست‌کم تصویری اجمالی برای قضاوت کلی را فراهم می‌آورد.
اکران نوروزی متنوع
ایام نوروز همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین فصل‌های اکران شناخته می‌شود؛ هم از این حیث که نخستین فیلم‌های به‌نمایش‌درآمده در سال جدید را به خود می‌بیند و هم این‌که در ایام نوروز مخاطبان سینماها و در واقع رونق گیشه افزایش می‌یابد و هم این‌که برخی از مهم‌ترین فیلم‌های جشنواره فجر در این روزها اکران می‌شوند. اکران نوروزی سال 1397 با وجود حاشیه‌هایی که هر ساله در اولویت اکران‌های نوروزی وجود دارد، از تنوع و تعدد خوبی برخوردار بود و تقریباً هر سلیقه سینمایی‌ای می‌توانست فیلم مورد نظرش را انتخاب و تماشا کند. لاتاری، مصادره، خرگیوش، لونه زنبور، به وقت شام و فیل‌شاه فیلم‌های نوروزی سال 97 بودند که طیف متنوعی از فیلم‌های انیمیشن، کمدی، اکشن و اجتماعی را شامل می‌شدند و گرچه به نظر می‌رسید که با توجه به حال‌وهوای نوروزی فیلم‌های کمدی پرفروش‌تر باشند یا نام ابراهیم حاتمی‌کیا باعث فروش بیش‌تر فیلمش شود اما این لاتاری (محمدحسین مهدویان) بود که پرفروش‌ترین فیلم اکران نوروز شد. با این حال فروش نوروزی سال 97 وضعیت بهتری نسبت به سال 96 داشت. با مقایسه آماری و ماه‌به‌ماه فروش این دو سال می‌توان دید که فروش سینمای ایران در فروردین ماه ۹۶، ۲۷ میلیارد تومان و در همین بازه زمانی در سال ۹۷، ۴۲ میلیارد تومان بود و البته بیش‌ترین میزان فروش ماهانه در سال.
با وجود بحران‌های اقتصادی و مشکلات معیشتی که در سال 97 کل کشور را فراگرفتند، آمار فروش نسبت به سال گذشته بهتر شد و مثلاً یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران - دست‌کم با معیار قیمت بلیت - با استقبال بالای مخاطبان از هزارپا رقم خورد؛ فیلمی که حدود ۳۴ هفته روی پرده سینماها بود و با فروشی بالغ بر ۳۷ میلیارد تومان، بیش‌ترین تعداد مخاطبان یعنی 4 میلیون و ۲۱۶ نفر را به خود اختصاص داد. ضمن این‌که تعداد فیلم‌هایی که از مرز فروش یک میلیارد تومان عبور کردند و به باشگاه میلیاردی‌های پیوستند، کم نبودند و به 42 فیلم رسیدند که خودش می‌تواند دلیلی برای امیدواری باشد. هزارپا، مصادره، لاتاری، تگزاس، به وقت شام، مغزهای کوچک زنگ‌زده، لونه زنبور، قانون مورفی، فیل‌شاه (انیمیشن)، لس‌آنجلس تهران، بمب؛ یک عاشقانه، مارموز، تنگه ابوقریب، کُلمبوس، خجالت نکش، لازانیا، پیشونی سفید۲، هشتگ، پارادایس، دشمن زن، عصبانی نیستم!، چهارراه استانبول، خانم یایا، پاستاریونی، دم‌سرخ‌ها، کاتیوشا، خاله قورباغه، آشغال‌های دوست‌داشتنی، دارکوب، تخته گاز، عرق سرد، خرگیوش، دزد و پری۲، دلم می‌خواد، آستیگمات، گرگ‌بازی، وای آمپول، خوک، اتاق تاریک، میلیونر میامی، به وقت خماری و شعله‌ور همه فیلم‌هایی هستند که در گیشه امسال رقم فروش‌شان از یک میلیارد تومان بیش‌تر شد.
اگر بخواهیم نگاهی عددی به فروش هر یک داشته باشیم، در بین این ۴۲ فیلم که بیش از نیمی از فیلم‌های اکران‌شده سال هستند، فاصله بین اولین فیلم میلیاردی تا دومین فیلم در جدول اکران حدود ۲۳ میلیارد است. به بیانی دیگر، هزارپای ابوالحسن داودی ۳۸ میلیارد و مصادرهی مهران احمدی ۱۵ میلیارد فروش داشته است و پس از این دو به‌ترتیب فیلم‌های لاتاری و تگزاس (مسعود اطیابی) با ۱۴ میلیارد و به وقت شام با ۱۳ میلیارد در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بجز آمار فروش مبتنی بر قیمت بلیت، میزان تماشاگرانی که به سینما رفته‌اند نیز قابل توجه است. بر اساس اطلاعاتی که در سامانه فروش سینمای ایران قرار گرفته است، حدود ۲۶۸ سینما در سراسر ایران به سیستم مکانیزه فروش بلیت و همچنین به سامانه فروش سینمای ایران متصل شده‌اند که به گفته مدیرعامل مؤسسه سینماشهر، تمام سینماها و حتی فرهنگ‌سراها و هر مکانی که امکان نمایش فیلم سینمایی را ایجاد کرده است، در ایران به این سیستم مجهز است. در این سال‌ها، بر اساس اعلام اهالی سینما، میانگین تعداد مخاطب برای یک فیلم سینمایی به حدود یک میلیون نفر می‌رسد که البته امسال بر اساس آمار ثبت‌شده، هزارپا بیش‌ترین میزان مخاطب را به خود اختصاص داد و بیش از چهار میلیون بلیت فروخت و در نهایت ۲۷ میلیون و ٤١٠ هزار و ٨٣٦ نفر تعداد کل مخاطبان سینمای ایران بودند. اگر این میزان را با جمعیت هشتاد میلیونی ایران در نظر بگیریم تقریباً یک‌سوم مردم در سال 97 به سینما رفته‌اند. البته با توجه به جمعیت سینمارو و حذف کودکان و کهنسالان، این نسبت بیش‌تر هم می‌شود که نشان می‌دهد با وجود بحران‌های اقتصادی، بحران مخاطب به معنای حاد کلمه نداشتیم. اگرچه همچنان بیش‌ترین جمعیت سینمارو در تهران دیده می‌شود اما سینما در شهرستانها هم مخاطبان خود را دارد. با این‌که در بین پنج سینمای پرمخاطب کشور، تنها نام یک سینما به چشم می‌خورد که خارج از تهران است و در بین بیست سینمای پرمخاطب دیگر شش سینما سهم شهرستانها از گیشه کشور است که برای شهرهایی چون مشهد، شیراز و کرج هستند.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
