بیش از دو دهه است که خوانندگان همیشگی ماهنامهی «فیلم» هر سال شمارهی ویژهای را به آرشیو خود اضافه میکنند. «سالنامهی فیلم: کتاب سال سینمای ایران» دیگر پای ثابت شمارههای پایان هر سال شدهاست. هر شمارهی کتاب سال دو بخش اصلی دارد. بخش اول شامل مجموعه مطالبی است که بررسی کامل یک سال سینمای ایران میپردازد و آینهی تمامنمای رویدادها و آثار به نمایش درآمده محسوب میشود. بخش دوم شامل پروندهی موضوعی است. شمارهی جدید «کتاب سال» که تا یکیدو روز دیگر منتشر میشود همان روال همیشگی را دارد. ...و مروری بر مطالب این شماره:
پروندهی یک موضوع: سینمای ایران و ادبیات جهان
موضوع پروندهی پروپیمان امسال ارتباط سینمای ایران با ادبیات جهان است. «سینما و ادبیات» موضوعی قدیمی و پرطرفدار است و ماهنامهی «فیلم» تا به حال چند بار در قالبهای مختلف به ابعادی از این قضیه پرداخته که البته سهم ادبیات ایران در آن بیشتر بوده اما این بار موضوع پرونده فقط ارتباط سینمای ایران با سینمای ایران است:
اقتباس از ادبیات خارجی در سینمای ایران: اینجا بدون متن (مینا اکبری)
شرایط امکان اقتباس از ادبیات غرب در سینمای ایران: دشواریهای فرهنگ ما و خاصیت ما (دکتر محمدمنصور هاشمی)
رابطهی سینما وادبیات: گفتن و نشان دادن (امید نیکفرجام)
اقتباس سینمایی از متون مکتوب: خلق هنری در مرز تضاد میان کلمه و تصویر (کیوان مهتدی)
ریشههای ناکامی اقتباس ادبی در سینمای ایران (دکتر محمد شهبا)
نگاهی به عنوانهای فیلمهای اقتباسی در مقاطع مختلف: ابتذال معطوف به زبان (حسین مهکام)
گفتوگو با ناصر تقوایی دربارهی ناخدا خورشید: فیلم دریایی (احمد طالبینژاد)
گفتوگو با داریوش مهرجویی دربارهی آسیبهای دشواریهای اقتباس در سینمای ایران: چه خوبه که هستی (مینا اکبری)
گفتگو با مسعود کیمیایی دربارهی اقتباس از ادبیات برای سینما: من در خدمت قصه نیستم(جواد طوسی)
مصایب اقتباس سینمایی در میزگردی با حضور کمال تبریزی، بیژن میرباقری، بهرام توکلی: ممیزی عامل گسست فیلمساز ایرانی با ادبیات معاصر (حافظ روحانی)
آسیبشناسی دشواریهای اقتباس در میزگردی با حضور فرزاد مؤتمن، سعید عقیقی، محمدعلی سجادی: ترجیح دزدی به اقتباس (سمیه علیپور)
گفتگو با بهروز افخمی دربارهی روز شیطان: جاسوسی که از شانزهلیزه آمد(امیر بهاری)
گفتگو با پیمان قاسمخانی دربارهی اقتباس از ادبیات خارجی: اقتباس، الهام و خلاقیت (علی مسعودینیا)
گفتوگوی اختصاصی با چارلز اورد، فیلمنامهنویس و مدرس سینما در مورد فیلمنامهی اقتباسی: بومی بودن یعنی جهانی بودن (علی مسعودینیا)
دلایل علاقه به اقتباس از آثار شکسپیر در سینمای ایران: تکه تکه کردن کاناپه برای ساختن صندلی (کاوه جلالی)
ملاحظاتی دربارهی داستایفسکی در ایران: از شبهای روشن تا شبهای گلوبندک (میلاد کامیابیان)
نگاهی به کارنامه و آثار اریش کستنر، خالق خواهران غریب: نویسندهی معروف گمنام (کاوه فولادینسب)
اقتباسهای سینمای ایران از ادبیات غیرایرانی: داستان فرنگی، فیلم فارسی (علیرضا محمودی)
منتقدان و نویسندگان انتخاب کردند: بهترین اقتباسها از ادبیات جهان در سینمای ایران
نقد پانزده فیلم برتر نظرخواهی:
ناخدا خورشید: عیش مداوم (کاوه جلالی)
کاملترین اثر سینمایی تقوایی: برونگرایی در هوای شرجی (محسن بیگآقا)ا
سارا: زبان سرچشمه سوءتفاهم (شاهپور عظیمی)
شبهای روشن: بیوفایی در عین وفاداری (خسرو نقیبی)
هامون: شهسوار ایمان )م. باغبانی)
اینجا بدون من: رؤیاآفرینی ایرانی و فرهنگ ملی آمریکا (بهزاد عشقی)
پنجره: در پس پنجره تنهایی نشست (جواد طوسی)
نقطهضعف: بازخوانی/ روخوانی (امین تاجیک)
پستچی: سیطرهی گفتمان غالب عصر بودن (بهرنگ رجبی)
غزل: درگذشتن از عشق زنان (محسن آزرم)
تپلی: فوران کینهی طبقاتی (هوشنگ گلمکانی)
پری: نگاه ایرانی به رمان آمریکایی (علی مسعودینیا)
نفرین: حکایت آن جزیرهی متروک (رضا کاظمی)
بازمانده: واقعیتی به نام انتفاضه (احمدرضا جلیلی)
چشمه: از تفسیر اجتماعی تا بنبست وجودی (روبرت صافاریان)
دستفروش: دربند زمان (کاوه جلالی)
روز شیطان: دوازده روز شیطان (علیرضا آشوری)
خواهران غریب: در خدمت کودک (علی مصلح حیدرزاده)
این نویسندگان و مترجمان به فیلمسازان پیشنهاد اقتباس از این کتابها را دادند.
امیرعلی نجومیان، خشایار دیهیمی، بیژن اشتری، شیوا ارسطویی، عباس مخبر، علی باباچاهی، ناهید طباطبایی، محمود حسینیزاد، دکتر آبتین گلکار، محمود معتقدی، بهزاد عشقی، محمدهاشم اکبریانی، علیرضا بهنام، شیوا مقانلو و...
و
برگزیدگان 91: بهترینهای فیلمهای سینمایی ایران در سال 1391 به انتخاب منتقدان و نویسندگان سینمایی
گاهشمار سینمای ایران: مروری بر رویدادهای سینمایی 1391، ماه به ماه
جشنوارهها: جشنوارههای سینمایی کشور و برگزیدگانشان در سالی که گذشت
در حواشی سینما: گزارش تحلیلی مهمترین رویدادهای سینمای ایران در سال گذشته
توی ویترین: نگاهی به کتابهای سینمایی منتشر شده در طول سال
گزارش اکران 91: مشخصات، داستان و تحلیل فیلمهای اکران عمومی سال 1391
مسافران: یادی از درگذشتگان سالی که گذشت