سینمای ایران » چشم‌انداز1395/07/11


جشنواره‌ی تخصصی یا دورهمی دوستانه ؟

به بهانه‌ی چهارمین جشنواره‌ی نوشتار سینمایی

محسن جعفری‌راد
عکس‌ها از محمد خدابخش، خبرگزاری مهر

 

در مراسمی به همت انجمن نویسندگان و منتفدان سینمایی، اختتامیه‌ی چهارمین جشنواره‌ی نوشتار سینمایی پس از وقفه­‌ای کوتاه در برگزاری - که یک سال و نیم طول کشید - شامگاه سه­‌شنبه (ششم مهر) در هتل انقلاب تهران برگزار شد. نویسندگان و منتقدان با ارسال داوطلبانه‌ی آثار خود که بین سال­‌های 92 تا 95 چاپ شده، در گزینش شرکت کرده بودند و داورانی متشکل از خسرو دهقان، مهرزاد دانش، احمد توکلی، فریدون صدیقی و امیرعلی نجومیان برگزیده­‌ها را انتخاب کردند. البته ابتدا حسین معززی­‌نیا قرار بود یکی از داوران باشد اما به دلیل کسالت، حضورش منتفی شد.
یکی از امتیازهای مثبت در شیوه‌ی داوری این بود که همه‌ی مطالب بدون نام نویسنده و بدون نام نشریه‌ی مورد نظر، توسط داوران خوانده شد که نشان می­د‌هد دست‌­اندرکاران جشنواره سعی کرده­‌اند عدالت و مساوات را رعایت کنند و به این شیوه، نام و سابقه‌ی نویسنده و یا حتی رفاقت احتمالی داوران با برخی شرکت‌کننده‌­ها، ملاک جایزه نمی­‌شود و ملاک اصلی کیفیت متن است تا شاید کار نویسنده­‌های کم‌نام‌و‌نشان­ هم دیده شوند. امتیاز مثبت دیگر تجلیل از خبرنگار سینمایی درگذشته، علی وزینی بود که با پخش کلیپ و حضور والدینش برگزار شد. نکته‌ی تلخ این تجلیل، اظهارات پدر او بود که مسئولان و پزشکان بیمارستان «نمازی» شیراز را مقصر اصلی مرگ فرزندش اعلام کرد تا یک بار دیگر سهل‌انگاری برخی پزشکان حتی در چنین مراسمی هم برجسته شود. ویژگی تحسین‌برانگیز دیگر مراسم، انتخاب کتاب دوجلدی «رؤیای صادقه» نوشته‌ی بهزاد رحیمیان برای جایزه دادن به برگزیدگان بود که جزو بهترین کتاب­‌های سینمایی چند سال اخیر است. کتابی حاوی مستندات سال­‌های آغازین سینما در ایران که نشر «نظر» منتشر کرده و مثل دیگر آثار رحیمیان سرشار از احترام به شعور مخاطب است و طبعاً برای برگزیدگان، جایزه‌ی نفیسی محسوب می‌­شود.
نکته‌ی عجیب و غریب اهدای جوایز، کمیت برگزیدگانش بود. طوری که برای هر جایزه گاهی سه نفر برنده می‌­شدند. به‌خصوص برای جایزه‌ی نفر سوم که اغلب نام سه نفر اعلام شد! یعنی برای هر جایزه بیش از پنج نفر  برنده شدند. کیوان کثیریان رییس سابق انجمن و عضو فعلی شورای مرکزی در پاسخ به این انتقاد می­‌گوید: «من هم موافقم که تعداد جوایز زیاد است، اما داوران ما بیش‌­تر رویکرد حمایتی و تشویقی از نویسندگان را در نظر داشتند. باید در نظر گرفت که وقتی جشنواره‌ی مطبوعات سینمایی در تمام این سال­‌ها این­‌قدر مهجور بوده و همین دوره هم بعد از حدود دو سال برگزار شده، بایستی کمی شرایط حمایتی را در نظر گرفت تا انگیزه­‌ها بیش‌­تر شود.» درکل حدود هشتاد نفر در این جشنواره شرکت کرده بودند و یک‌چهارم این افراد جایزه گرفتند، تا یک بار دیگر عنوان دورهمی به این مراسم از سوی برخی داده شود. برخی نکته­‌ها هم بهتر بود ابتدای مراسم عنوان شود و نه انتهایش. مثلاً این­که این جشنواره، جشنواره‌ی انتخاب بهترین مطالب از میان کل آثار چاپ شده در مطبوعات سینمایی پنج سال اخیر نیست، بلکه خود نویسندگان، داوطلبانه مطالب­‌شان را فرستادند و محدوده‌ی کمی از  نویسندگان سینمایی را در بر می‌­گیرد. این نکته از این جهت حائز اهمیت است که دریابیم اغلب نویسندگان دو نشریه‌ی تخصصی سینمایی یعنی ماهنامه‌ی «فیلم» و فصل‌نامه‌ی «سینما و ادبیات» در این جشنواره شرکت نکرده بودند.
حواشی این مراسم طبق معمول بر متن غلبه کرد. ابتدا قرار بود مجری شخص دیگری باشد که در لحظه‌ی آخر کثیریان جایگزینش شد و همین جابه­‌جایی باعث شد بی­نظمی­‌های بعدی رخ دهد. شکل برگزاری مراسم که مدعوین دور میزها نشستند و با هم صحبت می­‌کردند، به مرور مراسم را از حالت رسمی خارج کرد، طوری که صدای مجری به زحمت شنیده می­‌شد و برای اغلب برگزیدگان تشویقی صورت نمی­‌گرفت. کثیریان در این باره می­‌گوید: «این شکل نشستن طبیعی است که ضعف­‌های خودش را داشته باشد اما بیش‌­تر باید به این نکته توجه ­کنیم که بهتر است فضا طوری طراحی شود که برای یک بار در سال، اعضای انجمن حتی با خانواده­‌های‌شان در این مراسم شرکت کنند و مثل هر صنف دیگری، تبادل تجربه و نظر صورت بگیرد.» یکی از اسپانسرهای مراسم هم شرکت کفش شیما بود که در کنار لوح و تندیس، حواله‌ی خرید کفش نیز به برندگان اهدا شد.
اما جایگاه و رسالت و تأثیر این جشنواره چیست؟  یکی از حسن‌های برگزاری این است که همکاران مطبوعاتی شاید برای یک بار در سال همدیگر را ملاقات می­‌کنند، چرا که غیر از جشن منتقدان که بیش‌تر حضار سینماگر هستند، این جشنواره تنها مجالی مادر و پدر علی وزینیاست که می‌­شود همکاران را دید و از این جنبه می­‌توان به مراسم امتیاز مثبت داد که پذیرایی آبرومندانه‌­ای هم انجام شد. هر چند حجم زیاد این احوال­پرسی‌­ها منجر به شلوغی بیش از حد می‌­شد. امتیاز مثبت دیگر به تجلیل­‌ها در بخش جنبی جشنواه بود. بخش‌هایی مثل طنز و کاریکاتور و رسانه‌ی برگزیده که در هیچ جشنواره­‌ای آثارشان مورد ارزیابی قرار نمی­‌گیرد و منزلت چنین جشنواره‌­ای را بالا می‌­برد. در انتخاب داوران هم سعی شده بود که از کارشناسان معتبر و پرسابقه استفاده شود که همین مورد به اعتبار و وزن جشنواره می‌­افزاید.
اما تأثیر این جوایز و جشنواره چیست، وقتی در همه‌ی دوره‌­ها اسامی مشابه به عنوان برنده اعلام می­‌شوند؟ وقتی تعداد زیادی از معتبرترین منتقدان نشریات مطالب‌شان را نمی­‌فرستند، شاید چون جشنواره را معتبر نمی­‌دانند. این­جا انتقاد برخی منتقدان برجسته می‌­شود که در کل ماهیت و تأثیر انجمن را زیر سؤال می‌­برند. آن­‌ها می­‌گویند که انجمن حدود 500 عضو دارد، اما فقط حدود 100 نویسنده و منتقد در ایران داریم، پس آن چهارصد نفر چه کسانی هستند؟! یا چرا صرفاً به خاطر گرفتن کارت جشنواره هر کسی را بدون هر سابقه‌­ای در انجمن عضو می‌­کنند؟! پاسخ اعضای شورای مرکزی معمولاً این بوده که طبق اساسنامه‌ی انجمن رفتار می‌شود و کیفیت مطالب اعضا و بررسی صلاحیت آن‌­ها صرفاً به آثار چاپ‌شده مربوط می­‌شود و نه ارزش آثار چاپ‌شده. هر چند خود انجمن هم گاه این انتقاد را پذیرفته. مثلاً کثیریان در مجمع منتقدان که سال قبل برگزار شد، اعلام کرد که بهتر است مشاوران رسانه‌­ای و دوستانی که به عنوان روابط عمومی فیلم‌­ها فعالیت می­‌کنند، از انجمن خارج شوند. دلیلش را هم ارتزاق این دوستان از جایی غیر از نوشتن اعلام کرد. کثیریان اعتقاد داشت که علت اصلی این­‌که انجمن منتقدان خانه‌ی سینما، عضو فیپرشی (انجمن منتقدان بین­‌المللی) نیست، همین است که عنوان شده برخی از این اعضا بازده مالی­‌شان از بدنه‌ی سینماست. هر چند تاکنون اقدامی برای حل این معضل انجام نشده و باید دید شورای مرکزی انجمن چه تدبیری می­اندیشد.
از سوی دیگر برخی از منتقدان این جشنواره اعتقاد دارند که تفکیک این جشنواره از جشن منتقدان، چون از زیرمجموعه‌ی خانه‌ی سینما به شکل محسوسی خارج می‌­شود، باعث شده که برگزارکنندگان نتوانند آن طور که باید و شاید مراسمی در خور شأن نویسندگان و منتقدان برگزار کنند. در پاسخ این این ادعا هم می­‌توان به بودجه‌ی ناچیز انجمن اشاره کرد که به هر شکل ممکن و بدون حمایت‌هایی که جشنواره­‌های دیگر معمولاً در حد بودجه­‌های ده میلیاردی دارند، همین که این جشنواره را برگزار می‌­کنند، باز هم جای تحسین دارد. مثلاً در همین جشنواره اعلام شد که قرار بوده محمد حیدری (مدیر عامل موزه‌ی سینما و دبیر جشنواره‌ی فجر)  هزینه‌ی کتاب­‌های اهدایی این مراسم را متقبل شود، اما  هنوز پولی نداده‌اند!

آرشیو

کتاب کاریکاتورهای مسعود مهرابی منتشر شد
فیلم ۷۶۰۰ به نویسندگی و کارگردانی بهروز باقری
 اولین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی برگزار شد
فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۵۵)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: