موفقیت مالی چند فیلم جدید مالزیایی باعث دلگرمی دستاندرکاران صنعت سینمای این کشور آسیایی شده است. در شرایطی که فیلمهای هالیوودی صدرنشین جدول گیشهی نمایش چند ماه اخیر مالزی بودهاند، ناگهان سه فیلم و در فاصلهی زمانی کوتاه توانستند به موفقیتهای بالایی در این جدول برسند. از بین این فیلمها کمدی اکشن پلیس اوو نهتنها موفقتر از بقیه بوده، بلکه توانسته به رقم فروش بالایی دست پیدا کند و با فروش یازده میلیون رینگیت (واحد پول مالزی) نام خود را وارد فهرست ده فیلم پرفروش تاریخ سینمای مالزی کند.
البته منتقدان و تحلیلگران سینمایی میگویند این موفقیت نباید باعث ذوقزدگی زیاد اهالی سینما شود. دستاندرکاران سینمای مالزی هنوز هم مثل روزهای اول تأسیس آن، با مشکلات زیادی دستوپنجه نرم میکنند. وقتی صحبت از سینمای مالزی میشود، منظور صنعت سینمای کوچکی است که سابقه و ریشهاش به دههی سی میلادی برمیگردد. فیلمهای مالزیایی تلاش دارند آینهی دورههای مختلف و پیچوخمهای تاریخی کشورشان باشند. مالزی تحولات و رویدادهای مختلفی را پشت سر گذاشته و سینمایش نیز همواره تحت تأثیر این تحولات بوده است.
در این کشور که حدود 350 سالن نمایش دارد، تا یک دهه قبل سالانه حدود بیست فیلم سینمایی ساخته میشد. اما در پنج سال اخیر این وضعیت تغییر کرده و روند تولید فیلم بهتر و بیشتر شده است. آمارهای رسمی از رقم تولید چهل تا هشتاد فیلم در این سالها حکایت میکند. این فیلمها باید در رقابتی سخت با محصولات هالیوودی، بالیوودی و... تماشاگران بومی را جذب کنند. این در حالی است که تلویزیون در رقابت با صنعت سینما هر سال بین سیصد تا چهارصد تلهفیلم تولید و روی آنتن میفرستد. این تلهفیلمها با مضمون خانوادگیشان تلاش دارند مردم عادی را به سمت خود بکشانند و بهنوعی مانع از حضورشان در سالنهای سینما شوند.
منتقدان سینمایی سال 1975 را سال مهمی در سینمای مالزی ارزیابی میکنند. در این سال رنسانسی در صنعت سینمای کشور رخ داد و وضعیتش دگرگون شد. با موفقیت بالای مالی خانوادهی کومات محصول شرکت فیلمسازی صباح فیلمز، تعداد زیادی شرکت فیلمسازی مثل قارچ در مالزی روییدند. این مسأله به رشد فیلمسازی انجامید و تولیدات افزایش یافتند. سینمای مالزی در دههی هشتاد میلادی شاهد تغییرات زیادی بود. یکی از این تغییرات مهم و حیاتی تأسیس مرکز ملی فیلم در سال 1981 بود. این مرکز در کنار کمک به تولید تعداد بیشتری فیلم، به کیفیت هنری آنها هم توجه داشت. طبق معمول، حمایت از فیلمسازان جوان و مستعد سرلوحهی کارهای این مرکز به حساب میآمد. تحولات تأثیر خود را در فرمولهای متداول فیلمسازی کشور هم گذاشت. تقریباً تمام فیلمهای سینمایی به صورت رنگی ساخته شدند و فیلمسازان برای ساخت کارهای تلویزیونی هم دعوت به همکاری شدند. فیلمهای مالزیایی تا سالها برای عموم مردم و بدون محدودیت سنی ساخته و به نمایش درمیآمدند. اما در سال 1996 ادارهای کار بررسی فیلمها را به عهده گرفت و مأمور تصمیمگیری درباره محدودیت سنی تماشاگران شد. این اداره هدف اصلی کارش را مشاوره به والدین و کمک به آنها برای انتخاب فیلمهای مناسب اعلام کرد تا فرزندانشان به تماشای فیلمهایی با «موضوعهای ناشایست و نامناسب» ننشینند.
صنعت سینمای مالزی در کنار تولید فیلمهایی به زبان بومی (مالایی) از تولید آثاری به زبانهای چینی و تامیلی هم حمایت میکند. در همین رابطه راجینیکانت سوپراستار موفق و تامیلیزبان دههی هشتاد میلادی هند، محبوبیت چشمگیری در بین تماشاگران مالزیایی دارد. فیلمهای تامیلیزبان مالزی و هندی فروشهای بالایی در سینماهای مالزی دارند و رقیب سرسختی برای دیگر محصولات صنعت سینمای این کشور هستند.
سینمای مالزی در سال 1933 با فیلم لیلی و مجنون (بیاس راجهانس) اعلام موجودیت کرد. این فیلم بر اساس داستان کلاسیک ایرانی نظامی گنجوی ساخته شد و داستان معروف دو دلداده نگونبخت از دو قبیلهی متخاصم را تعریف میکند. بازیگران فیلم از بین اعضای گروه اپرای محلی کشور انتخاب شدند. با وجود موفقیت بالای مالی فیلم، تولید محصولات سینمایی رونق نگرفت و تنها چند سال بعد بود که تجهیزات سینمایی از شانگهای وارد شد. تهاجم نظامی ژاپن به کشورهای همسایه و از جمله مالزی، اوضاع را تغییر داد. در فاصلهی سالهای 1941 تا 1945 مالزی مستعمرهی ژاپن بود و کمپانیهای فیلمسازی ژاپن در این کشور فعالیت میکردند. ژاپنیها از لوکیشنهای متنوع و مختلف مالزی بهره گرفتند و راه را برای پدیدهای باز کردند که بعدها در مالزی رونق زیادی گرفت؛ لوکیشنهای مالزی از آن زمان به بعد در بین کشورهای خارجی محبوب شدند و به یک منبع مالی خوب و حیاتی برای این کشور تبدیل شدند. از این رو، مالزی هر سال میزبان تعداد زیادی از فیلمهای سینمایی خارجی و هنرمندان بینالمللی است.
حضور گروههای فیلمسازی در مالزی فقط ارز خارجی وارد نمیکند بلکه آنها از هنرمندان و تکنیسینهای بومی هم کمک میگیرند. این موضوع از یک طرف بازار کار ایجاد میکند و از سوی دیگر، به صورت یک کلاس درس برای آشنایی با تکنیکهای جدید سینمایی عمل میکند. بالیوود هم صحنههای زیادی از محصولات خود را در شهرهای مختلف مالزی فیلمبرداری میکند. رسانههای گروهی هند مینویسند بازیگران هندی در طول دوران فیلمبرداری در لوکیشنهای مالزی، لحظهها و خاطرات خوشی را تجربه میکنند. از قرار معلوم، محبوبیت ستارگان هندی در مالزی کمک زیادی به خلق این لحظات شیرین میکند. این در حالی است که هزینههای تولید فیلمهای بالیوودی هم مثل محصولات هالیوودی و اروپایی، در مالزی به مقدار زیادی پایین میآید.
فیلم سفر که در سال 2014 روی پرده رفت، با فروشی هفده میلیون رینگیتی پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای مالزی شد. داستان فیلم درباره زندگی پدری محافظهکار و سنتی است که با دختر از فرنگ برگشتهاش و نامزد او اختلاف پیدا میکند. سفر پدر و دامادش برای دعوت نزدیکان به مجلس عروسی، باعث میشود تا این دو درسهای ارزندهای درباره روابط خانوادگی و تحمل دیدگاههای مخالف یاد بگیرند. فیلم در کنار آموزشهای اخلاقی (که بسیار مورد توجه تماشاگران بومی قرار گرفت) استفادهی بینظیری از لوکیشنهای فریبندهی مالزی کرده و تصویری تماشایی و جذاب از آنها به نمایش گذاشته است. با این حال فروش هفده میلیون رینگیتی (حدود چهار میلیون دلار) سفر فاصلهی زیادی با فروش 55 میلیون رینگیتی (حدود هجده میلیون دلار) تندوتیز7 دارد که لقب پرفروشترین فیلم خارجی تاریخ سینمای مالزی را به خود اختصاص داده است.