صنعت سینمای کشور چین سیستم درجهبندی فیلمها را ندارد. این در حالی است که منتقدان و برخی از فیلمسازان چینی از وجود سانسور در سینمای کشور صحبت میکنند. در حالی که صحبت درباره لزوم لغو سانسور سالهاست که از مسائل مهم مورد بحث در چین است، مدتی است صحبت درباره سیستم درجهبندی فیلمها و ضرورت وجود آن هم در رسانههای گروهی و دستاندرکاران سینمایی مطرح شده است.
رسانههای گروهی چین خبر میدهند که در ماههای اخیر درخواست برای اعمال سیستم درجهبندی فیلمها افزایش یافته و هر روز که میگذرد این درخواست پررنگتر میشود. اهل فن میگویند این درخواست ملی برای حمایت از سلامت روحی و روانی کودکان و نوجوانان است. با آنکه برای بسیاری از دوستداران سینما در سطح جهانی باعث تعجب است که در کشور چین چیزی به نام سیستم درجهبندی فیلمها وجود ندارد، اما واقعیت امر حکایت از غیبت چندسالهی این سیستم در پرجمعیتترین کشور جهان میکند. در غیبت رسمی چنین سیستمی است که سینمایی در منطقهی ژینژیان چین در یک اقدام فردی و مستقل اولین قدم را برای برقراری سیستم درجهبندی فیلمها برداشته است. این سینما سیستم درجهبندی خاص خود را پایهگذاری کرده است و هدف آن حمایت از کودکان و نوجوانان و تلاش برای جلوگیری از تماشای فیلمهای نامناسب برای این قشر سنی است.
مسئولان این سینما زمانی به فکر اعمال سیستم درجهبندی افتادند که گریه و جیغ تعدادی از تماشاگران کوچولوی سینما در حین پخش یک فیلم، باعث آزردگی خاطر بقیه تماشاگران شد. از سوم ماه اوت به این طرف، زنجیره سینمایی «اورامقی» برای فیلمهایی که نمایش میدهد قانون درجهبندی سنی را اعمال میکند. به این ترتیب، شش سینمای فعال این زنجیره فقط مخاطبان فیلمهای سینمایی را به داخل سالنهای نمایش راه میدهند. سیستم درجهبندی سنی تماشاگران شامل G (فیلمهایی برای عموم تماشاگران) و PG-13 میشود. بر اساس این درجهبندی تماشاگران زیر سیزده سال حتماً باید همراه والدین خود یا یک بزرگتر وارد سالن سینما شوند.
اعمال سیستم درجهبندی از سوی این زنجیرهی سینمایی در حالی است که مقامات رسمی چین هنوز حرفی از اعمال چنین سیستمی در دایرهی سینمایی کشور نزدهاند. طبق قانونی که هم اکنون در چین وجود دارد، تمام فیلمهای سینمایی برای عموم تماشاگران نمایش داده میشود و محدودیت سنی برای تماشای آنها وجود ندارد. در شرایطی که فیلمها از نظر سیاسی مشمول سانسور میشوند یا اجازهی نمایش عمومی نمیگیرند، مسئولان سینمایی قدرت تصمیمگیری درباره حذف صحنه یا صحنههایی از فیلمهای سینمایی را دارند. طبق قوانین موجود در کشور، فیلمهایی که مناسب حال کودکان و نوجوانان نباشد اجازهی نمایش عمومی نمیگیرند.
برخی از فعالان محلی در صنعت سینما بر این باورند که اگر یک سیستم درجهبندی قابلقبول و مناسب وجود داشته باشد تا حد زیادی از درجهی سانسور فیلمها کاسته خواهد شد و فیلمسازان فضای مناسبتری برای کار پیدا خواهند کرد. تحت چنین شرایطی امکان ساخت فیلمهای بهتری هم فراهم خواهد شد. اما تا زمانی که مسئولان رسمی در این رابطه کاری انجام دهند، احتمالاً سالنهای نمایش در سراسر چین باید از قوانین خوددرآوردی خویش پیروی کنند.
سیاست اعمال سیستم درجهبندی در چین پس از آن به صورت یک موضوع جدی درآمد که شماری از تماشاگران کودک و نوجوان فیلم خانهای که هرگز نمیمیرد ریموند ییپ وحشت کرده و صدای جیغ آنها بلند شد. این فیلم روحی سهبعدی، درباره خانهی جنزدهای است که در یکی از محلههای کمرفتوآمد و متروک شهر پکن قرار دارد. اهالی محل بر این باورند که این خانه از زمان انقلاب کمونیستی در سال 1949 جنزده شده است. وحشت تماشاگران کوچولو از صحنههای ترسناک فیلم باعث وحشت بزرگترها شد و نمایش فیلم را برای دقایقی مختل کرد.
نمایش عمومی فیلمهای ترسناک و دلهرهآور برای سالیان دراز در چین ممنوع بود و سینماها اجازهی نمایش فیلمهای این ژانر را نداشتند. اما از زمانی که دولت اصلاحطلب جدید فیلمسازان را تشویق به ساخت فیلمهایی متنوع در ژانرهای مختلف کرده است، ادارهی سانسور کار چندانی با فیلمهای ترسناک و دلهرهآور ندارد. چند سال قبل بود که دولت مرکزی تلاش خود را برای تولید فیلمهایی آغاز کرد که در بین تماشاگران محبوبیت دارند و این سیاست جواب مثبت خود را داده است.
اهل فن عقیده دارند اعمال سیستم درجهبندی سنی به احتمال زیاد باعث منع تماشای فیلم دوران کوچک 3.0 نیز خواهد شد. گو جینگ مینگ کارگردان این فیلم است که افسانهای در باب عشق و دریانوردی را تعریف میکند. از این فیلم به عنوان نسخهی چینی فیلم آمریکایی جنسیت و شهر یاد میشود که با شرایط این کشور آسیایی منطبق شده است.
یائو لین از مسئولین زنجیرههای سینمایی کشور به رسانههای محلی میگوید: «سینمای ما در محدوده مسکونی و شلوغ شهر قرار دارد و معنیاش این است که پدرومادرها بچههایشان را هم برای تماشای فیلمها، همراه خود به سینما میآورند. این موضوع بهویژه در ایام تابستان شکل گستردهتری به خود میگیرد. در این ایام بچهها دو ماه تعطیلی دارند و باید یک جوری اوقات فراغتشان بگذرد.» وی همچنین به این نکته اشاره میکند که درجهبندی سنی فیلمها کار چندان ساده و آسانی نیست: «زیرا هیچ تضمین قانونی برای انجام آن و اجرایی شدن عملیات وجود ندارد.»
فروشندگان بلیط سینماها گزارش میدهند که در زمان نمایش عمومی خانهای که هرگز نمیمیرد ازدحام عجیبی جلوی سینماهای نمایشدهنده وجود داشته و خانوادهها برای خرید بلیط از سروکول هم بالا میرفتهاند.آنها این شلوغی را یک جور شورش و خشم معرفی میکنند که با خشونت همراه بوده است. یکی از تحلیلگران سینمایی میگوید: «اگر ما قوانین جدید را مثل آگهیهای تبلیغاتی در معرض دید عموم قرار دهیم، بسیاری از پدرومادرها از محتوای آنها مطلع شده و با درک بهتری بچههای خود را به تماشای فیلمها میبرند و در این حالت وقتی درجهبندی سنی هر فیلمی مشخص باشد، خانوادهها هم از آنها حمایت خواهند کرد. الایدیهایی که در سالنهای نمایش به تبلیغ انواع و اقسام کالاهای مصرفی میپردازند، میتوانند نقش مهمی در توضیح سیستم درجهبندی بازی کنند.»
یکی از تماشاگرانی که برای تماشای فیلم مورد علاقهاش در حال ورود به سالن سینماست، میگوید: «پسر یازده ساله من از صحنههای اکشن کارتونهایی که از تلویزیون دیده تقلید میکند. حالا فکرش را بکنید که بعد از تماشای فیلمهای سینمایی چه کار خواهد کرد. ما حتماً به سیستمی نیاز داریم که بگوید کدام فیلم مناسب حال بچههایمان است و کدام فیلم خیر.»
چین نزدیک به دو دهه قبل برای عضویت در بازار جهانی تجارت قانون تازهای وضع کرد. بر اساس این قانون هر سال بیش از بیست فیلم خارجی (معمولاً هالیوودی) اجازهی نمایش عمومی در سینماهای کشور را دارند. با اجرای این سیاست، تعداد بیشتری فیلم خارجی به تماشاگران چینی معرفی شده است. با گذشت زمان مشخص شده که نمایش عمومی فیلمهای خارجی، ضرورت اجرای سیستم درجهبندی فیلمها را به صورت یک اولویت جدی درآورده است. این در حالی است که بسیاری در صنعت فیلم، مدتهاست که منتظر یک سیستم طبقهبندیشده نمایش محصولات سینمایی هستند. آنها میگویند در شرایط جدید اعمال این سیستم جزو ضروریات روز است. به باور آنها، این سیستم نفوذ سانسور را هم تا حد زیادی کاهش میدهد. در یک نظرخواهی که اکتبر سال قبل از تماشاگران سینما انجام شد، نود درصد آنها از اجرای طرح سیستم درجهبندی سنی فیلمها حمایت کردند. این نظرخواهی میتواند پایهی کار مسئولان رسمی برای اجرای این طرح قرار گیرد.