جشنوارهی سیوچهارم هم از راه رسید. حتی اگر هیچ یک از مشکلات سینمای ایران حل نشده و در برخی عرصهها اوضاع به مرز نگرانکننده رسیده باشد، باز هم جشنواره است و جذابیتهایش؛ جذابیتهایی که هیچ دلیلی جز سینما ندارند. در سینماست که میتوانیم همیشه منتظر اتفاق باشیم. همیشه ممکن است فیلمسازی پس از یک فیلم بد یا متوسط فیلمی خوب و چه بسا عالی رو کند. ممکن است در فیلمی پر از ستاره در پشت و جلوی دوربین چیزهایی دست به دست ندهند و اوضاع جور نشود و اتفاقی که منتظر بودیم نیفتد. سینما همین غافلگیریهایی است که لزوماً باعث خوشحالی نمیشوند. سینما یعنی امیدوار به سالن رفتن و هر بار با حس و حالی متفاوت بیرون آمدن. مثل زندگی که اگر تمامش خوشی یا ناخوشی باشد به دل نمینشیند. در سینمای ایران همیشه ممکن است اتفاقهای پیشبینینشده بیفتد. اصولاً بیمقدمه بودن ویژگی اصلی این سینماست. همه چیز آرام است که ناگهان فیلمی نفسمان را بند میآورد. برای دیدن فیلمی دیگر نفسهایمان را حبس میکنیم ولی ناامید میشویم و به قول گزارشگران فوتبال آه از نهادمان بیرون میآید. همین تلاطم یعنی سینما. همین دورههای خوشی و ناخوشی. همین نگرانی فیلمساز و امید سینمادوستان و بازار داغ انتقادها و دفاعیهها.
جشنوارهی امسال تفاوتهایی با دورههای قبل دارد، از جمله اینکه برنامهی سبکتر و معقولتری برای نمایش فیلمها در نظر گرفته شده است. حضور فیلماولیها و سینماگران جوان هم نکتهی دیگری است که جشنواره را تحتالشعاع قرار داده است. امسال را باید سال تازهنفسها دانست؛ همان طور که در یکیدو سال اخیر جشنواره قرق فیلمسازان جوان بوده و خیلی از نامهای ناآشنا ظرف چند روز برگزاری جشنواره، به امضاهایی معتبر تبدیل شدهاند که کنجکاوی برای دنبال کردن کارنامهشان بسیار بالاست. از سوی دیگر امسال فعالیت گروه «هنر و تجربه» باعث شده جشنوارهی فجر زمینهی پربار دیگری برای نمایش فیلمها و کشف چهرههای مستعد و بحث و تحلیل دربارهی آثار پیدا کند. فعالیت این گروه برای سینمای ایران یک فرصت تازه است و اهمیتش هم از تعداد فیلمهای تجربی و هنری ارائه شده به دبیرخانهی جشنوارهی امسال معلوم است.
مسابقهی پرسروصدا و حساس سینمای ایران، گل سرسبد جشنوارهی فیلم فجر است. هر سال حرفوحدیثها دربارهی فیلمها و فیلمسازان حاضر در این بخش از هفتهها پیش از آغاز جشنواره شروع میشود و با نزدیک شدن به شب اختتامیه به اوج میرسد. اما فارغ از همهی حرفها و حدیثها، جشنوارهی فجر در طول بیش از سه دهه فعالیت مداوم، به مسیرش ادامه داده و حاشیهها را بدون آسیبپذیری کلی پشت سر گذاشته است. امسال هم دورهای مرتب و منظم برای سینمای ایران آغاز شد که اعلام فهرست فیلمهای حاضر در بخشهای مختلف، آن هم چند هفته پیش از افتتاحیه، از جمله ویژگیهای آن بود.
اصلیترین فراز متن هر دورهی جشنواره، فیلمهای بخش مسابقه است و شور و اشتیاقی که نمایش این فیلمها در دوستداران سینما برمیانگیزد. هیأت انتخاب دورهی سیوچهارم آشکارا اعلام کرد که کیفیت سینمایی فیلمها را ملاک سنجش و انتخاب قرار داده و در نتیجه نسبت به اسمها و امضاها بیتفاوت مانده است. این بار هم مثل هر سال یکیدو اسم مدعی از مسابقه بیرون ماندند، ولی اولاً تعداد این نامها زیاد نبود و ثانیاً حاشیهی چندانی برنینگیختند.
جشنوارهی امسال از نظر شیوهی برگزاری چند تفاوت و ویژگی جالب دارد. علاوه بر اعلام نام فیلمهای راهیافته به بخشهای مختلف زودتر از هر سال و ایستادن مدیران پای فیلمهای این فهرست و سکوت در مقابل انتقادهای رسانههای مختلف که طبیعتی هم هست و قرار نیست هر انتقادی در عمل ورق را برگرداند، کوشیدند روی جشنواره متمرکز شوند. ظاهراً قرار است امسال در برج میلاد شیوهی متفاوتی از برگزاری جشنواره را ببینیم. بهروز غریبپور به عنوان یک کارگردان قدیمی تئاتر از سوی دبیر جشنواره به عنوان مدیر کاخ جشنواره انتخاب شده و قرار است مسیر ورود سینماگران و نویسندگان و تماشاگران به کاخ تفاوتی با سالهای پیش داشته باشد. طی حکمی دیگر مجید مظفری مدیریت کاخ مردمی جشنواره را بر عهده گرفت. این یعنی قرار است جشنواره چیزی بیش از رفتن به سالن میلاد و دیدن فیلم باشد. به شیوهی برگزاری آن هم فکر شده است. باید حاصل کار را دید.
ویترین امسال بخش سودای سیمرغ نسبت به دورهی پیشین خلوتتر است و امکان تمرکز بیشتر روی آثار موجود را برای منتقدان و مخاطبان فراهم میکند. شاید به این ترتیب ماراتن سنگین و نفسگیر یازده روز فیلم دیدن و گفتن و شنیدن و نوشتن و خواندن دربارهی فیلمها هم اندکی سبکتر شود و احیاناً کیفیت بحثها و نقدها و تحلیلها بالاتر برود. از سوی دیگر این بخش محوری جشنوارهی فجر، بازتابی از بضاعت و دارایی سینمای ایران در طول یک سال است و چشمانداز سال آیندهی اکران را هم پیش روی ناظران و کارشناسان قرار میدهد.
کسانی که فیلمها را دیدهاند و سرشان توی حساب است میگویند این دوره نه فیلم خوب کم دارد و نه از نظر کیفیت و بضاعت نسبت به دورههای قبلی کم میآورد. هیاهوی آدمهای دوستدار نق زدن و ایراد گرفتن را که کنار بگذاریم، این دوره هم مثل هر دورهی دیگری ویترین نمایش چند فیلم خوب و چند فیلم متوسط و چند اتفاق غافلگیرکننده است؛ امیدوار باشیم که لااقل یکیدوتا از این غافلگیریها چنان بزرگ و چشمگیر باشند که نمایششان حال همهی دوستداران سینما را خوب کند و شاهکارهای تازهای به سینمای ایران بیفزاید.
*
در شمارهی ویژهی ماهنامهی «فیلم» سعی کردیم همهی فیلمها را با اطلاعات کامل و داستانهای مفصلتر و یادداشتهایی از کارگردانها و عوامل سازنده پوشش دهیم. در مطالب روزهای آیندهی سایت «فیلم» تلاشمان بر این است که جشنواره را از زاویهی نقد و تحلیل و خبر و گزارش مورد بررسی قرار دهیم و تصویری نسبتاً کامل از آنچه در سینماهای نمایشدهندهی جشنواره در جریان است پیش روی مخاطبانمان بگذاریم. با توجه به گستردگی سینماها و فراوانی فیلمها، بر آن شدیم که صرفاً به سینمای رسانهها در برج میلاد منحصر نمانیم و خبرها و رویدادهای سایر نقاط برگزارکنندهی جشنواره را هم در گزارشها بیاوریم که به تصویر جامعتری برسیم. طبیعتاً پوشش کامل خبری و تصویری چنین رویداد بزرگی نیاز به برنامهریزی و هزینهی زیادی دارد که از عهدهی یک ماهنامه و سایت خصوصی خارج است، اما میکوشیم در حد توانمان و به سبک «فیلم» جشنواره را پیگیری کنیم و روایتی «مجلهفیلمی» از این رویداد بزرگ ارائه دهیم.
در روزهای آینده مطالب و نقدهایی از نویسندگان نامآشنای ماهنامهی «فیلم» در معرض دید علاقهمندان قرار خواهد گرفت و جشنواره فیلم به فیلم بررسی خواهد شد. سایر نقدها و یادداشتها و مطالبی مفصلتر، میماند برای انتشار در شمارهی 505 مجله که به سیاق هر سال اول اسفند منتشر خواهد شد.
در روزهای برگزاری جشنوارهی فیلم فجر
با سایت ماهنامهی «فیلم» همراه شوید
کاملترین مجموعهی نقد و تحلیل در کوتاهترین فاصله از نمایش فیلمها
گزارش روزانهی جشنواره ، مروری بر حاشیهها و خبرها و اتفاقها
و آنچه در سایت دیگری نخواهید یافت
جشنوارهی فجر امسال را به شیوهای دیگر تجربه کنید:
روی تلفن همراه و تبلتتان هم هستیم