از پیامدهای بحران کرونا، تعطیلی سینماهاست که با خسارت مادی و معنوی زیادی برای سینماگران و سینماداران همراه شد اما تجربه یک امکان تازه در اکران را هم پیش آورد. بدون شک یکی از مهم‌ترین رخداد سینمایی سال 99 و چه بسا از مهم‌ترین موقعیت‌های سینمای ایران در طول تاریخش، تجربه‌ی بی‌سابقه‌ی اکران آنلاین بود. این شیوه‌ی آنلاین موافقان و مخالفان زیادی که هر کدام دلایل خود را مطرح می‌کنند. موافقان، اکران اینترنتی را بستری برای حل معضل اکران می‌دانند و مخالفان معتقدند با نبود قانون کپی‌رایت آثار سینمایی به‌راحتی قاچاق می‌شوند و سرمایه آن‌ها نابود می‌شود. هر دو گروه درست می‌گویند. هم امید موافقان به رفع معضل اکران از طریق نمایش اینترنتی درست است و هم نگرانی و دغدغه مخالفان درباره کپی‌رایت و قاچاق فیلم‌ها. پخش فیلم خروج (ابراهیم حاتمی‌کیا) به عنوان نخستین فیلم اکران آنلاین، درستی هر دو دو دیدگاه را روشن کرد. فیلم با استقبال نسبتا خوبی همراه شد و در 24 ساعت اول حدود 400 میلیون تومان فروخت و در چهارمین روز از به فروش یک میلیاردی در نماوا و فیلیمو رسید. خروج در حالی به باشگاه میلیاردیها پیوست که اولین بار است یک فیلم به صورت اینترنتی اکران می‌شود. اما به همان سرعت نیز نسخه قاچاق و لینک‌های دانلود غیرقانونی این فیلم در فضای مجازی دست‌به‌دست شد و مخالفان طرح نیز بر این امر تأکید کردند که زیرساخت‌ها برای انجام این کار در کشور هنوز مهیا نشده و باید معضلات اکران آنلاین را هم آسیب‌شناسی کرد. با این حال موافقان اکران آنلاین معتقدند قاچاق فیلم‌های در حال اکران به شیوه سنتی یا اینترنتی آن مربوط نیست و یک معضل بنیادی در سینمای ایران است که هنوز ساز و کارهای زیرساختی آن طراحی و اجرا نشده و هیچ فیلمی از قاچاق شدن مصون نیست. از سوی دیگر موافقان اکران آنلاین معتقدند حتی با بازگشایی سینماها تا مدت‌ها ممکن است مردم از نگرانی کرونا به سینما نروند. بنابراین اکران آنلاین با همه‌ی محدویت‌ها و معایبش، در این شرایط تنها راه ممکن برای نمایش فیلم‌هاست و هرچه این شیوه اکران بیش‌تر تجربه شود، تعداد بیش‌تری از مردم با آن آشنا می‌شوند و شیوه تماشای آنلاین در خانه را می‌آموزند و در واقع تماشای آنلاین به مثابه یک فرهنگ سینمایی نهادینه می‌شود.
آن‌چه ضرورت اکران آنلاین را در شرایط کنونی برجسته می‌کند اقتصاد سینما و راهکاری برای جلوگیری از زیان این شرایط است وگرنه باید بین فیلم دیدن و سینما رفتن تمایز قائل شد. بر همین اساس مخالفان اکران آنلاین معتقدند که این شیوه نمایش، فرصت و لذت تماشای فیلم در سینما را از مخاطب می گیرد. به باور آن‌ها فیلم دیدن و سینما رفتن دو چیز است و وضعیت تماشا در لذت بردن و حتی درک فیلم تاثیر می‌گذارد. فیلم دیدن در خانه یا هر جایی غیر از سالن سینما سویه و کارکرد آیینی و اجتماعی نمایش فیلم را از بین می‌برد. لوکیشن و میزانسن همانطور که در تولید فیلم مهم است در تماشای فیلم هم مهم است. حتی میزانسن مخاطب درون سالن سینما مثلا این که در صندلی راحتی نشسته و دسترسی او به پرده نمایش چگونه است در کیفیت درک و لذت فیلم نقش دارد. به عبارت دیگر مخالفان اکران آنلاین معتقدند که این طرح هم لذت تماشای جمعی فیلم را می‌کاهد و هم سینما را از کارکردهایی آیینی و اجتماعی آن تهی می‌کند و هم تجربه پرسابقه‌ی سینما رفتن را از مخاطب می گیرد. از جمله مخالفان اکران آنلاین سینمادارها و صاحب سالن‌های سینما هستند که بیش از دیگران از تعطیلی سینماها متضرر شده‌اند. البته موافقان اکران آنلاین از جمله سیدضیا هاشمی معتقدند: «بخشی از هزینه‌های 50 درصدی صاحب سینما با وجود اکران اینترنتی حذف می‌شود مانند مالیات بر ارزش افزوده، هزینه بلیت... و بالاترین درصد را نیز می‌توان از این اتفاق نصیب تولیدکننده کرد. در اکران سینمایی تهیه‌کننده حدود یک‌سوم از فروش فیلم را دریافت می‌کند در حالی که در این سیستم 70 درصد فروش به تهیه‌کننده می‌رسد.»
واقعیت این است که اکران آنلاین یک امکان جدید و ناگزیر در شرایط بحرانی امروز است که هنوز سینمای ایران، تجربه کافی در آن کسب نکرده و چالش‌ها و تفسیرهای زیادی درباره آن مطرح است. از جمله این که زیرساخت‌های فنی مناسب و سازوکار مالی دقیقی درباره مدیریت اکران آنلاین وجود ندارد و قوانین و ضوابطی که بتوان از حیث حقوقی و اقتصادی این عرصه را ساماندهی کند و فیلم‌ها را از قاچاق مصون نگه دارد موجود نیست اما گریزی از آن نیست و حتی در دوران پس از کرونا هم این شیوه اکران می‌تواند به عنوان یکی از گزینه‌های موجود نمایش استفاده شود. از این رو سازمان سینمایی باید این مساله را جدی بگیرد و ضمن حمایت از سینماگران در شرایط بحرانی به مکانیسم کارشناسی‌شده در زمینه اکران آنلاین برسد تا اکران آنلاین، هم پررونق باشد هم عادلانه.
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:
.jpg)
.jpg)
