سینمای سه‌بعدی و یاد رفتگان

نوآوری و جوان‌گرایی همراه با حفظ ریشه‌ها روش و سیاست و روحیه‌ی همیشگی ماهنامه‌ی «فیلم» بوده است. نمونه‌اش انتشار مرتب فهرست‌های سالانه‌ی مطالب مجله است كه از همان آغاز بی‌وقفه پیگیری و اینك تبدیل به یك سنت شده است. سال‌های اول چند صفحه‌ای از آخرین شماره‌ی هر سال به این كار اختصاص داشت. از ابتدای دهه‌ی 1370 كه صفحات مجله افزایش پیدا كرد این كارنامه در شانزده یا بیست صفحه یا بیش‌تر، به شكل یك فهرست ساده و مستقل منتشر می‌شد كه برای مشتركان و سایر خوانندگان متقاضی ارسال می‌شد. اما كمال‌گرایی و نوگرایی ادامه پیدا كرد و از نُه سال پیش سعی كردیم فهرست‌های سالانه را با افزودن پرونده‌هایی خواندنی و متفاوت به عنوان نوعی ضمیمه یا مكمل، به مجموعه‌هایی جذاب تبدیل كنیم. به همین دلیل هم بیش‌تر این مطالب تكمیلی را در این سال‌ها، مطالبی خواندنی و ساده و نه‌چندان تخصصی تشكیل داده‌اند كه قرار بوده برای عموم علاقه‌مندان سینما جذاب و در عین حال دربردارنده‌ی اطلاعات جالبی باشند، و علاقه‌مندان جدی‌تر سینما هم كه نگاهی تخصصی‌تر به این مقوله دارند، توجه‌شان به آن‌ها جلب شود.

برای نهمین فهرست مستقل سالانه، علاوه بر كارنامه‌ی یك‌ساله‌ی مجله دو مجموعه‌ی تكمیلی خواندنی هم تقدیم خوانندگان می‌شود. نخستین مطلب پرونده‌ای است درباره‌ی سینمای سه‌بعدی كه هرچند قدمتش به چند دهه پیش می‌رسد اما تكمیل و بلوغش حاصل همین دهه‌ی گذشته است كه پیشرفت‌های تكنولوژیك و به‌خصوص فناوری دیجیتال و گرافیك كامپیوتری مرزهای ابتدایی را پشت سر گذاشت و اینك به اندازه‌های اعجاب‌آوری رسیده است. اگر زمانی سینمای سه‌بعدی بیش‌تر نوعی اسباب‌بازی محیرالعقول به نظر می‌رسید حالا سینماگران جدی هم به آن توجه نشان می‌دهند؛ هرچند كه هنوز این سینما به دلیل غلبه‌ی تكنولوژی بر فضای عمومی آن مخالفانی در میان دوست‌داران سینمای جدی دارد.
این پرونده با عنوان «سینمای سه‌بعدی، تحقق رؤیای دیرین» مروری است بر برخی از مهم‌ترین فیلم‌های سه‌بعدی تاریخ سینما در قالب‌ها و گونه‌های مختلف تا سال 2012 با گردآوری و ترجمه‌ی رضا کاظمی همراه با یك تاریخچه. در گزینش فیلم‌ها، توجه به کارکردهای مختلف و متنوع سه‌بعدی بیش از هر چیز اهمیت داشته است. در بخشی از مقدمه‌ی این پرونده می‌خوانیم: «کارکرد تبلیغاتی و پروپاگاندایی اصطلاح سینمای سه‌بعدی که تقریباً قدمتی هم‌پای خود سینما دارد بر نیاز و خواهش مخاطب برای بهتر و بیش‌تر دیدن استوار است. در واقع همه‌ی آن چیزهایی که به شکل به‌اصطلاح «دوبعدی» روی پرده‌ی سینما می‌بینیم توسط مغزمان به شکل سه‌بعدی درک می‌شوند. کارکرد متنوع لنزها برای افزایش عمق و دامنه‌ی میدان دید دوربین و نیز کاربرد تکنیک‌هایی مثل فلو/ فوکوس و ایجاد پرسپکتیو در قاب‌ها همین درک را تقویت می‌کنند. پس بُعد سومی که این همه سینمای سه‌بعدی را محبوب کرده و سود هنگفتی به جیب تهیه‌کنندگان این فیلم‌ها ریخته، چه کارکردی دارد؟» گفت‌وگویی با سازنده‌ی آقای الف نخستین فیلم سه‌بعدی سینمای ایران ضمیمه‌ی این پرونده‌ی خواندنی است. احسان خوش‌بخت هم از نگاه یك مخالف درباره‌ی سینمای سه‌بعدی نوشته است.

پرونده‌ی بعدی مجموعه‌ی منحصر‌به‌فردی با عنوان «یاد رفتگان این سال‌ها» حاصل دیداری پرخاطره از  مزار هنرمندان سینمای ایران همراه عكس‌هایی از مزار این سینماگران است؛ فهرستی غمناك و خاطره‌انگیز و عبرت‌آموز از سینماگران درگذشته‌ی 35 سال اخیر سینمای ایران. سیاهه‌ای از بیش از پانصد سینماگر كه قطعاً نام كسانی هم در این میان جا افتاده و امیدواریم با یادآوری خوانندگان علاقه‌مند بتوانیم این فهرست را كامل كنیم و به‌زودی نسخه‌ی كاملش را در سایت مجله منتشر كنیم. به جای عكس هم تصمیم گرفتیم تصویر سنگ مزار درگذشتگان را چاپ كنیم كه تناسب بیش‌تری با این فهرست دارد. برای چاپ در مجله، و به دلیل چاپ سیاه‌وسفید، استفاده از این تصویرها هم محدودیت‌هایی دارد اما در سایت دست‌مان از این حیث بازتر است. 

امیدواریم فهرست سالانه‌ی امسال هم بتواند به عنوان یك منبع و مرجعْ پاسخ‌گوی نیاز خوانندگان پیگیر برای دسترسی آسان و سریع به مطالب مورد نظرشان باشد و پرونده‌های پیوست آن هم مورد توجه خوانندگان قرار بگیرد.
فهرست مطالب 1391 برای مشتركان مجله رایگان ارسال خواهد شد و علاقه‌مندان می‌توانند آن را از دكه‌های مطبوعاتی تهیه كنند.

این شماره به زودی جزو خاطرات شما خواهد شد؛ آن را از دست ندهید.