پرسش‌های كليدی

سرگیجه (1958)

درباره تضاد و كشمكش
تضاد اصلی را تشخیص دهید
آیا تضاد درونی (تضاد فرد با خودش)، بیرونی یا تركیبی از این دو است؟
تضاد اصلی فیلم را به طور كلی یا با استفاده از اصطلاحات انتزاعی تشریح كنید (برای مثال، قدرت فكری در برابر قدرت بدنی، بشر در برابر طبیعت).
تضاد اصلی فیلم به چه ترتیبی به درونمایه‌ی آن ربط پیدا می­‌كند

درباره‌ی شخصیت‌­پردازی
شخصیت اصلی (مهم‌­ترین شخص یا اشخاص فیلم) را شناسایی كنید. كدام شخصیت­‌ها پویا هستند و كدام یك ایستا هستند و كدام‌شان در طول فیلم رشد می‌­كنند؟ كدام شخصیت­‌ها یك بُعدی و كدام یك چند بُعدی‌­اند؟
چه نوع روش‌­های شخصیت‌­پردازی در فیلم مورد نظر شما به كار گرفته شده و تا چه حدی این روش­‌ها اثرگذار هستند؟
كدام یك از شخصیت­‌ها از نظر اثرگذاری واقعی­‌اند و كدام یك از این بابت اغراق­‌آمیز به نظر می­‌رسند؟
انگیزه­‌های هر شخصیتی چیست؟ كدام كنش‌­ها به طور طبیعی برآمده از وجود خودِ شخصیت هستند؟ در كجاهای فیلم به نظر می­‌آید كه فیلم‌­ساز شخصیت­‌ها را دستكاری كرده تا منطبق با اهداف فیلم از آب دربیایند؟
كدام یك از حقایق وجودی شخصیت اصلی آشكار می­‌شوند، وقتی چیزی را برمی­‌گزیند یا رد می­‌كند؟
كدام یك از شخصیت­‌های فرعی باعث می­‌شوند تا ویژگی­‌های شخصیت اصلی را بشناسیم و این شخصیت‌­های فرعی چه چیزی را بر ملا می­‌کنند؟
دیالوگ­‌ها، تصاویر و صحنه­‌هایی را انتخاب كنید كه خصوصاً از نظر شما برای آشكار ساختن شخصیت­‌ها تأثیرگذارند و بگویید كه چرا تأثیرگذار هستند؟
كدام یك از شخصیت‌­ها كلیشه‌­ای عمل می­‌كنند؟ تا چه حدی حضورشان در فیلم موجه است؟

درباره‌ی نمادگرایی
چه نماد­هایی در فیلم ظاهر می­‌شوند و نمایانگر چه هستند؟
چه نماد­های شناخته شده یا عادی در فیلم به كار گرفته شده‌­اند؟ تا چه حدی اثرگذارند؟
كدام نماد­ها معنای‌شان را منحصراً از چهارچوب­‌ فیلم اخذ می‌­كنند؟ چگونه ارزش‌­های نمادین را جلوه­‌گر می­‌سازند؟ (به عبارت دیگر از كجا می­‌دانید كه این‌­ها نماد هستند و چگونه معنای‌شان را درك می‌­كنید؟)
چگونه ظرفیت­‌های خاص فیلم (تصاویر، موسیقی متن) به كار گرفته شده‌­اند تا نماد­ها را با معنای‌شان به شما بشناسانند؟
كدام نماد­ها با الگویی وسیع­‌تر همخوانی دارند یا در برابر دیگر نماد­های فیلم رشد می‌­یابند؟
نماد­های اصلی فیلم چگونه به درونمایه‌ی آن ربط پیدا می­‌كنند؟
آیا داستان آن­‌چنان با معناهای نمادین تطبیق داده شده كه بتوانیم بگوییم با تمثیل و نشانه طرف هستیم؟
معناهای كدام نمادها واضح و ساده هستند؟ كدام نمادها پیچیده و دارای ابهام هستند؟ چه چیزی باعث می‌­شود كه یك چنین ویژگی پیدا كنند؟
آیا استعارهای بصری تأثیرگذار هستند؟ آیا از ابتدا بیرونی‌­اند (یعنی به طرزی مصنوعی و با استفاده از تدوین به یك صحنه تحمیل شده‌­اند) یا درونی‌­اند (بخشی عادی از صحنه­‌پردازی هستند)؟
نمادها و استعارهای فیلم تا چه حدی با طراوات و اصیل هستند؟ اگر كلیشه‌­ای یا كهنه به نظر می­‌رسند، پیش از این در كجاها با آن­‌ها برخورد داشته‌­اید؟

درباره‌ی كنایه
چه نمونه‌­هایی از كنایه  می­‌توانید در فیلم مورد نظرتان بیابید؟
آیا كنایه به كار گرفته شده به آن امدازه مهم هست كه كلیت فیلم را دارای لحنی كنایی جلوه دهد؟ آیا دیدگاهی كنایی فیلم جهانشمول است؟
آیا كنایه­‌هایی سراغ دارید كه همزمان هم خنده‌­دار باشند و هم تراژیك؟
در كجای فیلم از طریق كنای‌ه­ای دراماتیك تعلیق یا طنز به وجود آمده است؟
این كنایه­‌ها چگونه با درون‌مایه‌ی فیلم نسبت پیدا می‌­كنند؟

تماشای فیلم برای دنبال كردن عناصر دراماتیك و ادبی
برای این كه بتوانید دقیقاً به سكانس‌­های مورد نظر برسید، كافی است از شمارش‌گر­های نرم‌­افزار­های پخش ویدئویی استفاده كنید.

1-پرداختن به دستمایه‌­های عاطفی
پخش پایانی قصه عشق (1970) از 1 ساعت و 28 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر، و دوران مهرورزی (1983) از 1 ساعت و 52 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر را ببینید.  توضیح بدهید كه در هر كدام چگونه با دستمایه‌ی عاطفی برخورد شده است. در كجا­ها حقیقت كتمان شده است؟ كدام یك از این دو فیلم بهتر توانسته كه طنز و اندوه را با هم تركیب كند؟ هر كدام از این دو فیلم چگونه تكنیك‌های مختص به فیلم سینمایی مانند موسیقی یا عناصر بصری را به كار گرفته‌­اند؟ كدام پایان قدرتمندانه­‌تر است و چرا؟

2- اطلاعات عنوان­‌بندی
علاوه بر كلماتی كه برای عنوان فیلم مورد استفاده قرار گرفته‌­اند، طراحی بصری عنوان (شیوه‌ی ظاهر شدنش روی پرده) نیز اهمیت دارد. به عناوین اصلی و ابتدایی بانی و كلاید (1967)، هفت (1995)، فارنهایت 451 (1966)، سرگیجه (1958) و كشتن مرغ مقلد (1962) نگاه كنید. طراحی كلمات و شیوه‌ی اطلاعات دهی روی پرده چگونه است و چه می‌­خواهند بگویند؟ موسیقی متن یا موسیقی عنوان­‌بندی چگونه این اطلاعات را تقویت می­‌كنند؟

3- ساختار دراماتیك
كارگردان­‌ها اغلب اوقات صحنه‌­های فیلم‌­ها را به شیوه­‌های نامعمول فیلم­‌برداری می­‌كنند تا به تأثیرات دراماتیكی دست یابند. صحنه‌ی «بازگشت تام جاد به خانه» را از خوشه‌­های خشم (1940)  ببینید، از دقیقه‌ی 23 و 4 ثانیه تا دقیقه‌ی 28 و 42 ثانیه و سپس به این پرسش­‌ها پاسخ بدهید:
چرا تام و كیسی وقتی به خانه می­‌رسند به جای این كه فوراً وارد بشوند، آن­ اطراف می‌­پلكیدند؟
در طی این سكانس چه اتفاقی برای كیسی رخ می­‌دهد؟ چرا؟
چرا كانی و رُز به جای این كه همراه ال بروند در پشت كامیون سوار می­‌شوند؟
چرا همه‌ی این چیزها مهم هستند و به تأثیرگذاری این صحنه منجر می‌­شوند؟

4-شخصیت­‌پردازی
۲۰ دقیقه‌ی نخست كازابلانكا (1942) را ببینید و توجه خاصی به هر تكه از اطلاعات ارائه شده، چه بصری و چه كلامی داشته باشید كه به شخصیت ریك (همفری بوگارت) مربوط هستند. در انتهای این بخش كوتاه چه چیز­هایی درباره‌ی ریك دستگیرمان می‌شود؟

5- نمادگرایی
۵ دقیقه‌ی نخست تابستان 42 (1971) را ببینید. در طی شنیدن صدای خارج از قاب، دوربین  به طرز بسیار روشنی  نمادین بودن یك شیء را نشان می­‌دهد. آن شیء نمادین چیست و چگونه اهمیتش  شناخته می­‌شود و چه ربطی به كل فیلم دارد؟

6- كنایه
سكانس نهایی دكتر استرنج‌­لاو (1964) از یك‌ساعت‌و‌سی دقیقه‌ی فیلم تا انتهای آن و سكانس غسل تعمید در پدرخوانده 3 (1990) را تماشا كنید و توضیح بدهید كه چگونه عناصر متضاد در كنار یكدیگر تأثیر به شدت قدرتمندانه‌­ای ایجاد می‌­كنند. در این میان نقش تمامی عناصر سینمایی مختلف (جزییات بصری، دیالوگ، موسیقی، جلوه‌­های صوتی، تدوین و غیره) را در نظر بگیرید

فیلم­‌هایی برای مطالعه بیش‌­تر
این فیلم­‌ها را می­‌توانید تماشا كنید و عناصر یاد شده را در آن­‌ها مورد بررسی قرار دهید: همشهری كین (1941)، سال گذشته در مارین باد (1961)، سالار مگس‌­ها (1963)، سگ‌­های انباری (1992) هویت (2003)، وثیقه (2004)، نامزدی خیلی طولانی (2004) دختر میلیون دلاری (2004)، سیریانا (2005)، شام برای احمق‌­ها (2010).

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine