
درباره تضاد و كشمكش
تضاد اصلی را تشخیص دهید
آیا تضاد درونی (تضاد فرد با خودش)، بیرونی یا تركیبی از این دو است؟
تضاد اصلی فیلم را به طور كلی یا با استفاده از اصطلاحات انتزاعی تشریح كنید (برای مثال، قدرت فكری در برابر قدرت بدنی، بشر در برابر طبیعت).
تضاد اصلی فیلم به چه ترتیبی به درونمایهی آن ربط پیدا میكند
دربارهی شخصیتپردازی
شخصیت اصلی (مهمترین شخص یا اشخاص فیلم) را شناسایی كنید. كدام شخصیتها پویا هستند و كدام یك ایستا هستند و كدامشان در طول فیلم رشد میكنند؟ كدام شخصیتها یك بُعدی و كدام یك چند بُعدیاند؟
چه نوع روشهای شخصیتپردازی در فیلم مورد نظر شما به كار گرفته شده و تا چه حدی این روشها اثرگذار هستند؟
كدام یك از شخصیتها از نظر اثرگذاری واقعیاند و كدام یك از این بابت اغراقآمیز به نظر میرسند؟
انگیزههای هر شخصیتی چیست؟ كدام كنشها به طور طبیعی برآمده از وجود خودِ شخصیت هستند؟ در كجاهای فیلم به نظر میآید كه فیلمساز شخصیتها را دستكاری كرده تا منطبق با اهداف فیلم از آب دربیایند؟
كدام یك از حقایق وجودی شخصیت اصلی آشكار میشوند، وقتی چیزی را برمیگزیند یا رد میكند؟
كدام یك از شخصیتهای فرعی باعث میشوند تا ویژگیهای شخصیت اصلی را بشناسیم و این شخصیتهای فرعی چه چیزی را بر ملا میکنند؟
دیالوگها، تصاویر و صحنههایی را انتخاب كنید كه خصوصاً از نظر شما برای آشكار ساختن شخصیتها تأثیرگذارند و بگویید كه چرا تأثیرگذار هستند؟
كدام یك از شخصیتها كلیشهای عمل میكنند؟ تا چه حدی حضورشان در فیلم موجه است؟
دربارهی نمادگراییچه نمادهایی در فیلم ظاهر میشوند و نمایانگر چه هستند؟
چه نمادهای شناخته شده یا عادی در فیلم به كار گرفته شدهاند؟ تا چه حدی اثرگذارند؟
كدام نمادها معنایشان را منحصراً از چهارچوب فیلم اخذ میكنند؟ چگونه ارزشهای نمادین را جلوهگر میسازند؟ (به عبارت دیگر از كجا میدانید كه اینها نماد هستند و چگونه معنایشان را درك میكنید؟)
چگونه ظرفیتهای خاص فیلم (تصاویر، موسیقی متن) به كار گرفته شدهاند تا نمادها را با معنایشان به شما بشناسانند؟
كدام نمادها با الگویی وسیعتر همخوانی دارند یا در برابر دیگر نمادهای فیلم رشد مییابند؟
نمادهای اصلی فیلم چگونه به درونمایهی آن ربط پیدا میكنند؟
آیا داستان آنچنان با معناهای نمادین تطبیق داده شده كه بتوانیم بگوییم با تمثیل و نشانه طرف هستیم؟
معناهای كدام نمادها واضح و ساده هستند؟ كدام نمادها پیچیده و دارای ابهام هستند؟ چه چیزی باعث میشود كه یك چنین ویژگی پیدا كنند؟
آیا استعارهای بصری تأثیرگذار هستند؟ آیا از ابتدا بیرونیاند (یعنی به طرزی مصنوعی و با استفاده از تدوین به یك صحنه تحمیل شدهاند) یا درونیاند (بخشی عادی از صحنهپردازی هستند)؟
نمادها و استعارهای فیلم تا چه حدی با طراوات و اصیل هستند؟ اگر كلیشهای یا كهنه به نظر میرسند، پیش از این در كجاها با آنها برخورد داشتهاید؟
دربارهی كنایه
چه نمونههایی از كنایه میتوانید در فیلم مورد نظرتان بیابید؟
آیا كنایه به كار گرفته شده به آن امدازه مهم هست كه كلیت فیلم را دارای لحنی كنایی جلوه دهد؟ آیا دیدگاهی كنایی فیلم جهانشمول است؟
آیا كنایههایی سراغ دارید كه همزمان هم خندهدار باشند و هم تراژیك؟
در كجای فیلم از طریق كنایهای دراماتیك تعلیق یا طنز به وجود آمده است؟
این كنایهها چگونه با درونمایهی فیلم نسبت پیدا میكنند؟
تماشای فیلم برای دنبال كردن عناصر دراماتیك و ادبیبرای این كه بتوانید دقیقاً به سكانسهای مورد نظر برسید، كافی است از شمارشگرهای نرمافزارهای پخش ویدئویی استفاده كنید.
1-پرداختن به دستمایههای عاطفی
پخش پایانی قصه عشق (1970) از 1 ساعت و 28 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر، و دوران مهرورزی (1983) از 1 ساعت و 52 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر را ببینید. توضیح بدهید كه در هر كدام چگونه با دستمایهی عاطفی برخورد شده است. در كجاها حقیقت كتمان شده است؟ كدام یك از این دو فیلم بهتر توانسته كه طنز و اندوه را با هم تركیب كند؟ هر كدام از این دو فیلم چگونه تكنیكهای مختص به فیلم سینمایی مانند موسیقی یا عناصر بصری را به كار گرفتهاند؟ كدام پایان قدرتمندانهتر است و چرا؟
2- اطلاعات عنوانبندی
علاوه بر كلماتی كه برای عنوان فیلم مورد استفاده قرار گرفتهاند، طراحی بصری عنوان (شیوهی ظاهر شدنش روی پرده) نیز اهمیت دارد. به عناوین اصلی و ابتدایی بانی و كلاید (1967)، هفت (1995)، فارنهایت 451 (1966)، سرگیجه (1958) و كشتن مرغ مقلد (1962) نگاه كنید. طراحی كلمات و شیوهی اطلاعات دهی روی پرده چگونه است و چه میخواهند بگویند؟ موسیقی متن یا موسیقی عنوانبندی چگونه این اطلاعات را تقویت میكنند؟
3- ساختار دراماتیك
كارگردانها اغلب اوقات صحنههای فیلمها را به شیوههای نامعمول فیلمبرداری میكنند تا به تأثیرات دراماتیكی دست یابند. صحنهی «بازگشت تام جاد به خانه» را از خوشههای خشم (1940) ببینید، از دقیقهی 23 و 4 ثانیه تا دقیقهی 28 و 42 ثانیه و سپس به این پرسشها پاسخ بدهید:
چرا تام و كیسی وقتی به خانه میرسند به جای این كه فوراً وارد بشوند، آن اطراف میپلكیدند؟
در طی این سكانس چه اتفاقی برای كیسی رخ میدهد؟ چرا؟
چرا كانی و رُز به جای این كه همراه ال بروند در پشت كامیون سوار میشوند؟
چرا همهی این چیزها مهم هستند و به تأثیرگذاری این صحنه منجر میشوند؟
4-شخصیتپردازی
۲۰ دقیقهی نخست كازابلانكا (1942) را ببینید و توجه خاصی به هر تكه از اطلاعات ارائه شده، چه بصری و چه كلامی داشته باشید كه به شخصیت ریك (همفری بوگارت) مربوط هستند. در انتهای این بخش كوتاه چه چیزهایی دربارهی ریك دستگیرمان میشود؟
5- نمادگرایی
۵ دقیقهی نخست تابستان 42 (1971) را ببینید. در طی شنیدن صدای خارج از قاب، دوربین به طرز بسیار روشنی نمادین بودن یك شیء را نشان میدهد. آن شیء نمادین چیست و چگونه اهمیتش شناخته میشود و چه ربطی به كل فیلم دارد؟
6- كنایه
سكانس نهایی دكتر استرنجلاو (1964) از یكساعتوسی دقیقهی فیلم تا انتهای آن و سكانس غسل تعمید در پدرخوانده 3 (1990) را تماشا كنید و توضیح بدهید كه چگونه عناصر متضاد در كنار یكدیگر تأثیر به شدت قدرتمندانهای ایجاد میكنند. در این میان نقش تمامی عناصر سینمایی مختلف (جزییات بصری، دیالوگ، موسیقی، جلوههای صوتی، تدوین و غیره) را در نظر بگیرید
فیلمهایی برای مطالعه بیشتر
این فیلمها را میتوانید تماشا كنید و عناصر یاد شده را در آنها مورد بررسی قرار دهید: همشهری كین (1941)، سال گذشته در مارین باد (1961)، سالار مگسها (1963)، سگهای انباری (1992) هویت (2003)، وثیقه (2004)، نامزدی خیلی طولانی (2004) دختر میلیون دلاری (2004)، سیریانا (2005)، شام برای احمقها (2010).
کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم: