پرسش‌های کلیدی

سرگیجه (1958)

درباره تضاد و کشمکش
تضاد اصلی را تشخیص دهید
آیا تضاد درونی (تضاد فرد با خودش)، بیرونی یا ترکیبی از این دو است؟
تضاد اصلی فیلم را به طور کلی یا با استفاده از اصطلاحات انتزاعی تشریح کنید (برای مثال، قدرت فکری در برابر قدرت بدنی، بشر در برابر طبیعت).
تضاد اصلی فیلم به چه ترتیبی به درونمایه‌ی آن ربط پیدا می­‌کند

درباره‌ی شخصیت‌­پردازی
شخصیت اصلی (مهم‌­ترین شخص یا اشخاص فیلم) را شناسایی کنید. کدام شخصیت­‌ها پویا هستند و کدام یک ایستا هستند و کدام‌شان در طول فیلم رشد می‌­کنند؟ کدام شخصیت­‌ها یک بُعدی و کدام یک چند بُعدی‌­اند؟
چه نوع روش‌­های شخصیت‌­پردازی در فیلم مورد نظر شما به کار گرفته شده و تا چه حدی این روش­‌ها اثرگذار هستند؟
کدام یک از شخصیت­‌ها از نظر اثرگذاری واقعی­‌اند و کدام یک از این بابت اغراق­‌آمیز به نظر می­‌رسند؟
انگیزه­‌های هر شخصیتی چیست؟ کدام کنش‌­ها به طور طبیعی برآمده از وجود خودِ شخصیت هستند؟ در کجاهای فیلم به نظر می­‌آید که فیلم‌­ساز شخصیت­‌ها را دستکاری کرده تا منطبق با اهداف فیلم از آب دربیایند؟
کدام یک از حقایق وجودی شخصیت اصلی آشکار می­‌شوند، وقتی چیزی را برمی­‌گزیند یا رد می­‌کند؟
کدام یک از شخصیت­‌های فرعی باعث می­‌شوند تا ویژگی­‌های شخصیت اصلی را بشناسیم و این شخصیت‌­های فرعی چه چیزی را بر ملا می­‌کنند؟
دیالوگ­‌ها، تصاویر و صحنه­‌هایی را انتخاب کنید که خصوصاً از نظر شما برای آشکار ساختن شخصیت­‌ها تأثیرگذارند و بگویید که چرا تأثیرگذار هستند؟
کدام یک از شخصیت‌­ها کلیشه‌­ای عمل می­‌کنند؟ تا چه حدی حضورشان در فیلم موجه است؟

درباره‌ی نمادگرایی
چه نماد­هایی در فیلم ظاهر می­‌شوند و نمایانگر چه هستند؟
چه نماد­های شناخته شده یا عادی در فیلم به کار گرفته شده‌­اند؟ تا چه حدی اثرگذارند؟
کدام نماد­ها معنای‌شان را منحصراً از چهارچوب­‌ فیلم اخذ می‌­کنند؟ چگونه ارزش‌­های نمادین را جلوه­‌گر می­‌سازند؟ (به عبارت دیگر از کجا می­‌دانید که این‌­ها نماد هستند و چگونه معنای‌شان را درک می‌­کنید؟)
چگونه ظرفیت­‌های خاص فیلم (تصاویر، موسیقی متن) به کار گرفته شده‌­اند تا نماد­ها را با معنای‌شان به شما بشناسانند؟
کدام نماد­ها با الگویی وسیع­‌تر همخوانی دارند یا در برابر دیگر نماد­های فیلم رشد می‌­یابند؟
نماد­های اصلی فیلم چگونه به درونمایه‌ی آن ربط پیدا می­‌کنند؟
آیا داستان آن­‌چنان با معناهای نمادین تطبیق داده شده که بتوانیم بگوییم با تمثیل و نشانه طرف هستیم؟
معناهای کدام نمادها واضح و ساده هستند؟ کدام نمادها پیچیده و دارای ابهام هستند؟ چه چیزی باعث می‌­شود که یک چنین ویژگی پیدا کنند؟
آیا استعارهای بصری تأثیرگذار هستند؟ آیا از ابتدا بیرونی‌­اند (یعنی به طرزی مصنوعی و با استفاده از تدوین به یک صحنه تحمیل شده‌­اند) یا درونی‌­اند (بخشی عادی از صحنه­‌پردازی هستند)؟
نمادها و استعارهای فیلم تا چه حدی با طراوات و اصیل هستند؟ اگر کلیشه‌­ای یا کهنه به نظر می­‌رسند، پیش از این در کجاها با آن­‌ها برخورد داشته‌­اید؟

درباره‌ی کنایه
چه نمونه‌­هایی از کنایه  می­‌توانید در فیلم مورد نظرتان بیابید؟
آیا کنایه به کار گرفته شده به آن امدازه مهم هست که کلیت فیلم را دارای لحنی کنایی جلوه دهد؟ آیا دیدگاهی کنایی فیلم جهانشمول است؟
آیا کنایه­‌هایی سراغ دارید که همزمان هم خنده‌­دار باشند و هم تراژیک؟
در کجای فیلم از طریق کنای‌ه­ای دراماتیک تعلیق یا طنز به وجود آمده است؟
این کنایه­‌ها چگونه با درون‌مایه‌ی فیلم نسبت پیدا می‌­کنند؟

تماشای فیلم برای دنبال کردن عناصر دراماتیک و ادبی
برای این که بتوانید دقیقاً به سکانس‌­های مورد نظر برسید، کافی است از شمارش‌گر­های نرم‌­افزار­های پخش ویدئویی استفاده کنید.

1-پرداختن به دستمایه‌­های عاطفی
پخش پایانی قصه عشق (1970) از 1 ساعت و 28 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر، و دوران مهرورزی (1983) از 1 ساعت و 52 دقیقه و 3 ثانیه تا آخر را ببینید.  توضیح بدهید که در هر کدام چگونه با دستمایه‌ی عاطفی برخورد شده است. در کجا­ها حقیقت کتمان شده است؟ کدام یک از این دو فیلم بهتر توانسته که طنز و اندوه را با هم ترکیب کند؟ هر کدام از این دو فیلم چگونه تکنیک‌های مختص به فیلم سینمایی مانند موسیقی یا عناصر بصری را به کار گرفته‌­اند؟ کدام پایان قدرتمندانه­‌تر است و چرا؟

2- اطلاعات عنوان­‌بندی
علاوه بر کلماتی که برای عنوان فیلم مورد استفاده قرار گرفته‌­اند، طراحی بصری عنوان (شیوه‌ی ظاهر شدنش روی پرده) نیز اهمیت دارد. به عناوین اصلی و ابتدایی بانی و کلاید (1967)، هفت (1995)، فارنهایت 451 (1966)، سرگیجه (1958) و کشتن مرغ مقلد (1962) نگاه کنید. طراحی کلمات و شیوه‌ی اطلاعات دهی روی پرده چگونه است و چه می‌­خواهند بگویند؟ موسیقی متن یا موسیقی عنوان­‌بندی چگونه این اطلاعات را تقویت می­‌کنند؟

3- ساختار دراماتیک
کارگردان­‌ها اغلب اوقات صحنه‌­های فیلم‌­ها را به شیوه­‌های نامعمول فیلم­‌برداری می­‌کنند تا به تأثیرات دراماتیکی دست یابند. صحنه‌ی «بازگشت تام جاد به خانه» را از خوشه‌­های خشم (1940)  ببینید، از دقیقه‌ی 23 و 4 ثانیه تا دقیقه‌ی 28 و 42 ثانیه و سپس به این پرسش­‌ها پاسخ بدهید:
چرا تام و کیسی وقتی به خانه می­‌رسند به جای این که فوراً وارد بشوند، آن­ اطراف می‌­پلکیدند؟
در طی این سکانس چه اتفاقی برای کیسی رخ می­‌دهد؟ چرا؟
چرا کانی و رُز به جای این که همراه ال بروند در پشت کامیون سوار می­‌شوند؟
چرا همه‌ی این چیزها مهم هستند و به تأثیرگذاری این صحنه منجر می‌­شوند؟

4-شخصیت­‌پردازی
۲۰ دقیقه‌ی نخست کازابلانکا (1942) را ببینید و توجه خاصی به هر تکه از اطلاعات ارائه شده، چه بصری و چه کلامی داشته باشید که به شخصیت ریک (همفری بوگارت) مربوط هستند. در انتهای این بخش کوتاه چه چیز­هایی درباره‌ی ریک دستگیرمان می‌شود؟

5- نمادگرایی
۵ دقیقه‌ی نخست تابستان 42 (1971) را ببینید. در طی شنیدن صدای خارج از قاب، دوربین  به طرز بسیار روشنی  نمادین بودن یک شیء را نشان می­‌دهد. آن شیء نمادین چیست و چگونه اهمیتش  شناخته می­‌شود و چه ربطی به کل فیلم دارد؟

6- کنایه
سکانس نهایی دکتر استرنج‌­لاو (1964) از یک‌ساعت‌و‌سی دقیقه‌ی فیلم تا انتهای آن و سکانس غسل تعمید در پدرخوانده 3 (1990) را تماشا کنید و توضیح بدهید که چگونه عناصر متضاد در کنار یکدیگر تأثیر به شدت قدرتمندانه‌­ای ایجاد می‌­کنند. در این میان نقش تمامی عناصر سینمایی مختلف (جزییات بصری، دیالوگ، موسیقی، جلوه‌­های صوتی، تدوین و غیره) را در نظر بگیرید

فیلم­‌هایی برای مطالعه بیش‌­تر
این فیلم­‌ها را می­‌توانید تماشا کنید و عناصر یاد شده را در آن­‌ها مورد بررسی قرار دهید: همشهری کین (1941)، سال گذشته در مارین باد (1961)، سالار مگس‌­ها (1963)، سگ‌­های انباری (1992) هویت (2003)، وثیقه (2004)، نامزدی خیلی طولانی (2004) دختر میلیون دلاری (2004)، سیریانا (2005)، شام برای احمق‌­ها (2010).

کانال تلگرام ماهنامه سینمایی فیلم:

https://telegram.me/filmmagazine