نوروز امسال با بصرفه‌ترین سیم‌کار کشور

سینمای ایران » گفت‌وگو1392/02/14


می‌خواستیم تماشاگر حضور دوربین را احساس نکند

گپی با امین جعفری، مدیر فیلم‌برداری «قاعده‌ی تصادف»

دومین فیلم بهنام بهزادی برخلاف فیلم قبلی­‌اش داستانی اجتماعی با شخصیت­‌های متعدد را روایت می­‌کند که با توجه به مضمون و نوع روایت داستان، فیلم‌برداری آن به گونه­‌ای متناسب با این ویژگی­‌ها انجام شده است. دوربین روی دست، برداشت­‌های طولانی و فضای نمایشی خاص فیلم ویژگی­‌های فیلم‌برداری قاعده‌ی تصادف است. امین جعفری مدیر فیلم‌برداری جوان قاعده‌ی تصادف یکی از چهره‌هایی بود که در جشنواره‌ی فجر گذشته با حضور در دو فیلم که هر یک به‌نوعی مورد توجه منتقدان قرار گرفتند توانست توجه عمومی را به خود جلب کند. او متولد 1352 همدان است و کار خود را در سینما با فیلم‌برداری فیلم­‌های کوتاه داستانی آغاز کرد. مدتی به عنوان دستیار اول زنده‌یاد محمدرضا شریفی در سینما فعالیت می­‌کرد و اولین فعالیت مستقل و جدی­‌اش، فیلم‌برداری فصل باران­‌های موسمی (مجید برزگر) در سال 88 بود. او در مورد عوامل مؤثر در طراحی و اجرای سکانس‌های قاعده‌ی تصادف می‌گوید: «به نظرم در درجه‌ی اول فیلم‌نامه مهم است؛ فیلم‌نام‌ه­ای که متناسب با سلیقه‌ی من باشد و بدانم که می­‌توانم روی آن کار کنم. اگر این فیلم‌نامه متفاوت باشد و با نگاهی نو و خلاقانه نوشته شده باشد بهتر است چون قاعدتاً تجربه‌ی جدیدی را برایم به همراه خواهد داشت. در مرحله‌ی بعد هم قطعاً کارگردان تأثیرگذار است؛ سابقه­ و موفقیت فیلم­‌های قبلی کارگردان در تصمیم‌گیری‌ام برای همکاری با یک مجموعه مؤثر است.» لابد همین ملاحظه‌ها باعث شده جعفری در سال‌های اخیر چندان پرکار نباشد
درباره‌ی ساختار و فرم قاعده‌ی تصادف از نخستین روزهای پس از نمایش جشنواره‌ای این فیلم حرف‌وحدیث‌های زیادی مطرح شد. طبیعتاً نقش مدیر فیلم‌برداری در ایجاد این فضای خاص و شکل دادن به فرم و ساختار فیلم مؤثر بوده است: «قاعده‌ی تصادف به لحاظ اجرایی متکی بر پلان‌سکانس بود و به همین دلیل برایم جذابیت داشت. فکر می­‌کنم اولین سکانس فیلم حدود پانزده صفحه از فیلم‌نامه است و قصه‌ی فیلم را هم دوست داشتم.» جعفری در مورد پیچیدگی­‌های فیلم‌برداری قاعده‌ی تصادف می‌­گوید: «بیش‌ترین پیچیدگی این کار، طولانی بودن پلان‌سکانس­‌ها بود. سکانس اول ما حدود سیزده دقیقه است که البته اوایل بیش‌تر از سیزده دقیقه بود. با توجه به این‌که من در کارهای قبلی­‌ام پلان‌سکانس­‌های خیلی طولانی نداشتم نوعی پیچیدگی برایم به همراه داشت. البته در فیلم پرویز هم پلان‌سکانس کار کردیم اما زمان­‌شان حداکثر هشت دقیقه بود.»
یکی دیگر از جنبه­‌های قابل توجه فیلم‌برداری قاعده‌ی تصادف، شیوه‌ی دوربین روی دست است که به عقیده‌ی عده‌ای از منتقدها در بعضی سکانس­‌ها لزوم چندانی ندارد: «شکل اجرای یک کار را کارگردان مشخص می­‌کند. بهنام بهزادی هم زمانی که فیلم‌نامه را نوشت، تصمیم گرفت به شیوه‌ی دوربین روی دست کار شود و زمانی که با هم در این مورد صحبت کردیم من هم به این نتیجه رسیدم. به هر حال برای این شیوه‌ی روایت، چاره‌ی دیگری هم نداشتیم؛ در این نوع روایت که پلان‌سکانس­‌های طولانی بدون قطع دارد - به این انگیزه که داستان واقع­‌گراتر به نظر برسد و دوربین جزئی از شخصیت­‌ها باشد- بهترین شیوه‌ی اجرا دوربین روی دست است. ضمن این‌که احساس می‌کردیم این شکل اجرا به روایت قصه کمک می­‌کند؛ به هر حال دوربین با شخصیت­‌ها همراه می­‌شود و مثل یک بازیگر عمل می­‌کند. حتی ممکن است گاهی مخاطب آن‌قدر درگیر داستان شود که حضور دوربین را احساس نکند. حداقل تلاش کردیم که این اتفاق بیفتد.»
جعفری می‌گوید برای فیلم‌برداری قاعده‌ی تصادف ملاحظه‌های زیادی را در نظر گرفته و حواسش به نکته‌های مختلفی بوده است. مثلاً این‌که تصویر روی پرده باید از نظر جلوه­‌های بصری و تنوع تصویری در حد معقولی باشد تا یک­روند بودن روایت و تصویر باعث خستگی مخاطب نشود: «فیلم‌بردار باید درگیر قصه شود و بتواند فضای مورد نظر کارگردان را به نمایش بگذارد. تنوع تصویر را کارگردان می­‌تواند ایجاد کند و فیلم‌بردار فقط ایده­‌های کارگردان را اجرا می­‌کند و هرازگاهی هم می‌­تواند ایده­‌هایی را برای بهتر شدن کار مطرح کند. البته گاهی تنوع تصویری ممکن است ریتم قصه را به هم بزند. مثلاً تهیه‌کننده ممکن است به دلایل مختلفی مثل کاهش هزینه­‌ها یا صرفاً نظر شخصی خودش و یا حتی عدم اعتماد به گروه نظرهایی را اعمال کند. اما خوش‌بختانه در این فیلم چنین مشکلاتی وجود نداشت، چون بهنام بهزادی تهیه­‌کنندة فیلم هم هست و با این گونه محدودیت­‌ها مواجه نبودیم.»
امین جعفری در مورد بودجه و امکانات قاعده‌ی تصادف می‌گوید: «یک فیلم مستقل قطعاً از نظر امکانات با فیلم‌های دیگری که با بودجه‌ی دولتی ساخته می­‌شوند تفاوت دارد اما این‌طور نبوده که به دلیل مشکل مالی بخواهیم نوع اجرای فیلم را تغییر دهیم. ما در زمینه‌ی دوربین و تجهیزات هر چه را که می­‌خواستیم گرفتیم و در فیلم‌برداری هم همه‌ی امکانات مورد نیازمان را در اختیار داشتیم.» وقتی کارگردان حساس و سخت‌گیری مثل بهزادی پشت کار باشد، ممکن است تا رسیدن به فرم نهایی فیلم‌برداری، طرح اولی‌ه­ای که برای اجرای سکانس‌ها در نظر گرفته می­‌شود چندین بار تغییر کند و در نهایت نوع خاصی از اجرا و روایت را برای قصه در نظر بگیرند: «من و بهنام بهزادی خیلی با هم هماهنگ بودیم و فکرهای‌مان به هم نزدیک بود. مثلاً در مورد این‌که فضا را از روشنی به‌سمت تاریکی ببریم صحبت کردیم و تصمیم گرفتیم که به این شیوه اجرا کنیم. در مجموع همکاری در این مجموعه برای من تجربه‌ی خیلی خوبی بود و فکر می­‌کنم که اگر دوباره هم بخواهم قاعده‌ی تصادف را فیلم‌برداری کنم به همین شیوه اجرا خواهم کرد و تغییر زیادی را اعمال نمی­‌کنم.»

آرشیو

فیلم خانه ماهرخ ساخته شهرام ابراهیمی
فیلم گیج گاه کارگردان عادل تبریزی
فیلم جنگل پرتقال
fipresci
وب سایت مسعود مهرابی
با تهیه اشتراک از قدیمی‌ترین مجله ایران حمایت کنید
فیلم زاپاتا اثر دانش اقباشاوی
آموزشگاه سینمایی پرتو هنر تهران
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
گروه خدمات گردشگری آهیل
جشنواره مردمی عمار
جشنواره انا من حسین
آموزشگاه دارالفنون
سینماهای تهران


سینمای شهرستانها


آرشیوتان را کامل کنید


شماره‌های موجود


نظر شما درباره سینمای مستقل ایران چیست؟
(۳۰)

عالی
خوب
متوسط
بد

نتایج
نظرسنجی‌های قبلی

خبرنامه

به خبرنامه ماهنامه فیلم بپیوندید: