صدای خوب، کافی است! حالا اینکه تخصص میخواهد یا نمیخواهد در مرحلهی بعدی است. ضمن اینکه چه کسی میتواند قضاوت کند که مردم فقط از صدای متخصصها خوششان میآید؟ تازه اگر بازیگر هم باشد که این جذابیت خودبهخود با صدایش همراه میشود. سرسوزن ذوقی کافی است تا یک سینماگر وارد دنیای حرفهای خوانندگی، بهخصوص موسیقی پاپ شود و فروش آلبومش نشان از این جذابیت ذاتی برای مخاطبان دارد. شاید در خارج از مرزهای ایران ورود اهل موسیقی به سینما و برعکس بسیار اتفاق عادی و قابل پیشبینی باشد، آنقدر که شاید خلافش جای تعجب داشته باشد. اما در ایران هنوز هم اما و اگرهای زیادی دارد. هنوز هم هر دو گروه چندان همدیگر را قبول ندارند. اما به هر حال هر دو گروه به نظرهای همدیگر بیاعتنا شدهاند و دنبال علاقهشان رفتهاند و پای خواستههایشان ایستادهاند. با وجود این حرفها واقعیت این است که نه سینماگران توانستهاند خوانندگان و موزیسینهای تراز اولی بشوند و نه اهل موسیقی سینماگران درجه یک. این مروری بر فعالیتها سینماگران در عرصهی موسیقی است.
رضا رویگری
از اولین سینماگرانی است که صدایش در موسیقی شناخته شد. رویگری که بازیگر تئاتر بود سال 1356 در سریال لحظه بازی کرد. در زمستان 57 و اولین روزهای انقلاب، ترانهی «ایران ایران» را با موسیقی فریدون خوشنود خواند که بسیار معروف شد. این قطعهایست یادآور آن روزها که برای خوانندهاش شهرت به ارمغان آورد. رویگری تا سالها بعد، هیچ فعالیتی در موسیقی نداشت اما بهخصوص ده سال اخیر که فراغتش در سینما و تلویزیون بیشتر شد، بار دیگر با موسیقی آشتی کرد و آلبومهای «از عشق گفتن»، «غوغا» و اخیراً «کازابلانکا» را منتشر کرد.
رسول نجفیان
این روزها بیش از آنکه نام نجفیان با ایفای نقشهایش به یاد بیاید، ترانهی «بیبی جان» یا «رسم زمونه» را تداعی میکند. در یکی از شبهای تابستان نوجوانی، در برنامهی «این شبها» با اجرای شهرزاد عبدالمجید رسول نجفیان که مهمان برنامه بود که با دوتارش شروع کرد به اجرای زندهی ترانهی «بیبی جان». از آن به بعد بود که در انواع و اقسام برنامههای مختلف از مراسم خیریه گرفته تا جشنهای متعدد او به اجرای این قطعه و چند ترانهی دیگر پرداخت. نجفیان در مقایسه با بسیاری از سینماگران موسیقی را جدیتر دنبال کرده و به نوعی از استثناهای سینمایی است که با دانش موسیقی وارد این عرصه شده است. او فعالیت موسیقی را از جوانی آغاز کرده و نواختن دوتار را زیر نظر یک نوازندهی روستایی به نام عاشق حیدر همدانی فراگرفته. پس از آن نیز آموختن موسیقی را نزد استاد اسماعیل مهرتاش ادامه داده است. او تا کنون آلبومهای «کوچه پس کوچه»، «بیبی جان، آهوی زخمی»، «با عاشورا میگریم» و «ذوالجناح میآید بیسوار» را منتشر کرده که پرکاری او نشانهی علاقهی وافر و جدیاش به موسیقی است. پرویز پرستویی دکلمهی اشعار در آلبوم «بیبی جان» نجفیان انجام داده که قطعهها را شنیدنیتر کرده است.
مهران مدیری
سالها پس از اینکه مهران مدیری به عنوان چهرهی اول طنز تلویزیون شناخته شد، از علاقهاش به موسیقی پردهبرداری کرد و تیتراژ فیلم همنفس را اجرا کرد. البته پیشتر از آن در آلبوم «از روی سادگی» به آهنگسازی بابک بیات و فردین خلعتبری هم حضور داشت اما پس از همنفس بود که فعالیتش در عرصهی موسیقی سینما و تلویزیون شنیده شد. بعد از آن، مدیری موسیقی تیتراز پایان یا ابتدای مجموعههای خودش یا دیگران را مثل مهر و ماه، شبهای برره، باغ مظفر و قهوهی تلخ را اجرا کرد. چند سال پیش هم که سریالمرد دوهزار چهره پخش میشد، یک فایل صوتی روی اینترنت منتشر شد که در آن مدیری برای کودکان ترانههای شاد میخواند و همه تصور کردند این یکی از آثار جدید اوست، در حالی که این فایل صوتی مربوط به یک آلبوم کودکانه در 1372 به کارگردانی بهروز غریبپور بود که مدیری ترانههایش را خوانده بود. این آلبوم را باید نخستین فعالیت او در عرصهی خوانندگی دانست. البته بعدها هم در همان سالها آلبوم «دلتنگیها» را منتشر کرد که در آن اشعار هاتف علیمردانی را دکلمه کرده بود. الان هم چندسال است که او با حضور در گروه موسیقی تلفیقی «دارکوب» که یکی از پرطرفدارترین گروههای موسیقی این روزهاست، به عنوان یکی از خوانندگان گروه فعالیتش در زمینهی موسیقی را جدیتر کرده. ضمن اینکه او چندین بار در تهران کنسرت انفرادی داشته که اتفاقاً با استقبال مردم هم مواجه شده است. ترانهی معروف «آره بارون میومد خوب یادمه» معروفترین قطعهای است که مدیری آن را خوانده و همیشه تماشاگران در کنسرتهای اجرای آن را درخواست میکنند. اینطور که پیداست مدیری در عرصهی خوانندگی کاملاً توسط تماشاگرانش پذیرفته شده است.
رضا عطاران
به رضا عطاران گفتهاند که حنجرهاش صدای گرامافون میدهد. همین باعث شده تا خوانندگی را تجربه کند. او با اینکه بیشتر ترانهی تیتراژ سریالهایی که خودش میسازد را خوانده، تجربهی خواندن قطعاتی در سریالهایی چونکوچهی اقاقیا، متهم گریخت، ترش و شیرین، بزنگاه و سه در چهار و فیلمهای مثل کلاه باران، آقای هفترنگ، خروس جنگی، نیش زنبور، سه درجه تب و ورود آقایان ممنوع را دارد که در برخی از آنها رپخوانی هم کرده است. ضمن اینکه او بهتازگی قطعهی «خسته شدم» را همراه امیرحسین مدرس خوانده و روی اینترنت گذاشته است.
شهاب حسینی
خیلیها میدانند که او یکی از اعضای گروه موسیقی «هفت» است. البته در حد فعالیتهای سینماییاش به موسیقی نپرداخته اما هرگز از موسیقی دور هم نبوده است. حسینی به همراه برادرش که آهنگساز و انگیزهی ایجاد علاقه و آشنایی او با موسیقی است همراه امیرحسین مدرس و امین زندگانی گروه «هفت» را تشکیل دادند. سپس در همین فضا بود که آلبوم «رایا» را به عنوان اولین اثرش منتشر کرد. پس از آن چهار آلبوم دیگر از این گروه منتشر شد که شهاب حسینی در آلبومهای اول و دوم دکلمه کرده و درآلبوم سوم و چهارم خوانندگی. این روزها هم با بازخوانی ترانهی «شاهزادهی رؤیا» و «چه شادم» که روی اینترنت منتشر کرده، حسابی مورد توجه است.
بهرام رادان
رادان در طول سالهای بازیگری از علاقهاش به دنیای موسیقی نشانهای بروز نداده بود. شاید تنها کاری که در این زمینه انجام داد ایفای نقش خواننده در سنتوری بود که به خاطرش سیمرغ بلورین جشنوارهی فجر را هم گرفت. اما دو سال پیش وقتی اولین زمزمههای انتشار آلبوم «روی دیگر» با موسیقی کیوان هنرمند (از آهنگسازان سینما) شنیده شد، موجب تعجب همه شد. آلبومی پروپیمان که قطعههای زیادی از آن به انگلیسی خوانده شده و کلیپهای تصویریاش نیز همراه آلبوم منتشر شد که همگی در ترکیه ساخته شده بودند. رادان که پیش از انتشار این آلبوم قطعهای را هم با رضا یزدانی منتشر کرده بود با انتشار این آلبوم رسماً به دنیای موسیقی حرفهای پا گذاشت.
حامد بهداد
او از همان زمانی که بازیگری را به صورت جدی آغاز کرد، علاقهاش به موسیقی را هم نشان داد و قطعهی «بارون» در فیلم آخر بازی (1379) و پس از آن در 1382 ترانهی تیتراژ سریال غریبه را خواند. اما عضویت او در گروه موسیقی «دارکوب» به عنوان خوانندهی مهمان و اجرای ترانهی خراسانی «تربت» به شکلی بسیار متفاوت بود که او را به عنوان خوانندهای توانا معرفی کرد. بهداد ترانهی تیتراژ فیلمهای مجنون لیلی و بیتابی بیتا و سریالهای مثل یک کابوس و آخرین گناه را هم اجرا کرده است. او فعالیتهای آزاد موسیقیاش را رها نکرده و گاهی با مناسبت یا بیمناسبت قطعهای را روی اینترنت میگذارد.
اشکان خطیبی
به صورت جدی در موسیقی فعالیت دارد. از کودکی نوازندگی میکرده و با سازهای پیانو، کیبورد، هارمونیکا، سازدهنی و گیتار آشنایی خوبی دارد. در بیشتر نمایشهایی هم که بازی میکند کارگردانها از این هنر او استفاده کردهاند. در 1377 یک گروه موسیقی راک ایرانی به نام «آپولو» داشت که البته بعدها از هم پاشید. خطیبی به انگلیسی هم تسلط دارد و در آلبومهایش (که آخرین آنها «ترافیک» بود) قطعههایی را به این زبان خوانده است. موسیقی برنامهی تلویزیونی سین مثل سریال از جمله کارهای اوست.
پرویز پرستویی
پرویز پرستویی بجز در مواردی معدود خوانندگی نکرده است. یکی از معروفترین کارهایش در این زمینه ترانههایی است که در جشن «خانهی سینما» چند سال پیش با دیگر همکارانش اجرا کرد و همینطور قطعههایی طنزآمیز که در فیلم شوخی خواند. اما او با اهل موسیقی همکاری نزدیکی دارد؛ از جمله میتوان به دکلمه اشعار آلبوم «دوستت دارم» با صدای ناصر عبداللهی و همینطور آلبوم «بیبی جان» رسول نجفیان اشاره کرد. او دکلمهی اشعار را در آلبوم «بابایی» نیز روی آهنگهای بیژن مفید انجام داده است. بهزودی هم آلبومی با دکلمهی او و موسیقی کارن همایونفر با نام «من؛ پرویز پرستویی» منتشر خواهد شد.
امیرحسین مدرسآدم کنجکاوی است و تقریباً اکثر فعالیتهایی را که احساس کرده در آنها استعدادی دارد آزمایش کرده است. از 1365 که کارش را در صداوسیما شروع کرد موسیقی را هم به صورت جدی دنبال کرده. ردیفهای آوازی مقدماتی را گذراند و سپس دورهی تکمیلی و عالی را نزد زندهیاد استاد رضوی سروستانی به پایان رساند. همراه با شهاب حسینی و امین زندگانی گروه موسیقی «هفت» را تأسیس کرد و ترانهی تیتراژ سریالهای خوشنشینها، زن بابا، ترانهی مادری، فرات و فصل زرد را خواند. او اولین آلبومش را با نام «ماه نی» منتشر کرد که بازخوانی نوحههای قدیمی و فراموششدهی ایرانی بود و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. سپس آلبوم «خورشید» را با همکاری امین تارخ و آلبوم «روز رستاخیز» را روانهی بازار کرد و اخیراً آلبوم تازهاش «آژنگ» به بازار آمده است. او کاملاً در موسیقی جدی است و بارها گفته که بین موسیقی و سینما نمیتواند یکی را انتخاب کند.
فتحعلی اویسی
«آقای کاوسی» سریال بدون شرح در پایان سریال ترانهی «میزند باران به شیشه» را اجرا کرد که همچنان با وجود اجرای قطعات دیگر، صدای فتحعلی اویسی را با آن میشناسند. او که این روزها کمتر در فیلم یا سریالی حاضر میشود، فعالیتهایش در زمینهی موسیقی را جدیتر گرفته، تا آنجا که چند سال پیش با محمد خاکپور کنسرت داد. ضمن اینکه طی سالهای اخیر ترانهی تیتراژ چند فیلم و سریال را هم اجرا کرد. آلبوم «خونهی دل» از جمله کارهای او در زمینهی موسیقی است که همراه پسرش انجام داده است. خودش دربارهی سابقهی خوانندگیاش میگوید:«پیش از انقلاب خانهی ما دیواربهدیوار خانهی کورش یغمایی و برادرانش بود و من هم موسیقی را از آنها یاد گرفتم. از همان موقع هم میخواندم. زمانی هم که برای ادامهی تحصیل به آمریکا رفتم، یک دورهی حرفهای صدا دیدم و استادانم در آنجا تشویقم میکردند بخوانم و گفتند تو استعدادش را داری. بعد از آن مترصد یک فرصت مناسب بودم تا خودم را محک بزنم که بهترین موقعیت برایم فراهم شد و در تیتراژ پایانی یکی از سریالهایی که بازی میکردم، خواندم و حسابی هم گل کرد.»
ابوالفضل پورعرب
شاید باورش سخت باشد که پورعرب، هم آهنگسازی کرده و هم ترانهسرایی. او با ستار اورکی فعالیت در زمینهی موسیقی را شروع کرد که از جمله میتوان به آهنگسازی برای نمایش خسیس اشاره کرد. پورعرب گاهی ترانهسرایی هم میکند اما تا الان فقط ترانههای خودش را دکلمه کرده است.
محمدرضا فروتن
اولین بار صدای محمدرضا فروتن در شب یلدای کیومرث پوراحمد شنیده شد که حسابی هم محبوب شد. بعد از آن به او پیشنهادهای خوانندگی زیادی شد که بیشتر آنها را رد کرد. فروتن قبل از اینکه بازیگر شود، در کلاسهای آواز شرکت کرده بود و نزد استادانی چون صدیق تعریف و سپهری درس آواز گرفته بود. هرچند او سالهاست به صورت جدی موسیقی را دیگر دنبال نمیکند، اما بهتازگی خبر داده که قصد دارد با همکاری بابک زرین و سیروان خسروی آلبومی آماده کند.
امین حیایی
هنوز آلبومش را منتشر نکرده، اما مجوزش را از وزارت ارشاد گرفته. او در خوانندگی بیتجربه نیست و ترانههایی را در فیلمهای سرود تولد، بوی بهشت، سلام بر عشق و شام عروسی اجرا کرده است. ساز تخصصیاش گیتار است و میگوید نوازندگی را بیشتر از خوانندگی دوست دارد. قرار بود چندی پیش در کنار اعضای گروه «کویر» کنسرتی هم اجرا کند که به دلیل فراوانی مشغلهاش در بازیگریاش، موفق به انجام آن نشد.
مرتضی احمدی
از معروفترین و آخرین بازماندههای ضربیخوانی تهران است. همهی ما ضربیخوانیهای او را از فیلمهای علی حاتمی تا برنامههای صبح جمعهی رادیو شنیدهایم. او 166 ساعت از قطعات ضربیخوانی را ضبط کرده که از دل آنها طی سالهای اخیر دو آلبوم «صدای تهرون» و «ترانههای قدیم طهران» منتشر شده است. او در زمینهی موسیقی سه کتاب هم منتشر کرده است.
خسرو شکیبایی
کمتر کسی میتواند آوازهای گرم خسرو شکیبایی را در خواهران غریب را فراموش کند. قطعاتی همچون «مادر من» ، «باز باران» یا «صد دانه یاقوت» با موسیقی ناصر چشمآذر همچنان در حافظهی مردم ایران ماندهاند. اما این تنها تجربهی آوازیاش بود، هرچند ارتباط او با اهل موسیقی و ترانه همیشه قوی بود و دکلمهی اشعار سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، محمدرضا عبدالملکیان، سیدعلی صالحی و همینطور اشعاری از گلستان سعدی از این جملهاند.
برزو ارجمند
چند سال است خوانندگی را شروع کرده، هرچند موسیقی را با نوازندگی تار و تنبک و گیتار آغاز کرده بود. احتمالاً ترانهی تیتراژ سریالهای تا رهایی و نشانی را از او شنیدهاید. تا به حال آلبوم «غریبهی آشنا» از او منتشر شده و قرار است آلبوم «چه بساطی داره دل» را هم منتشر کند.
امیریل ارجمند
از خانوادهای میآید که هنر در آن موروثی است؛ اطرافیانش یا بازیگرند یا اهل موسیقی. حالا او هم مانند پسرعمویش برزو سراغ هر دو رفته. او که در فیلمهایی چون اخراجیها، خودزنی، شکارچی شنبه و بدون اجازه بازی کرده تا به حال دو آلبوم «بدون اجازه» و «همیشه عاشقی» را منتشر کرده است. «شبهای ترانه» نام آلبومی است که او در راه دارد.
*
جدا از این هنرمندان میتوان به فعالیت مهناز افشار به عنوان تهیهکنندهی کنسرت روزبه نعمتاللهی، نوازندگی پگاه آهنگرانی، گلشیفته فراهانی و افشین هاشمی، آهنگسازی سیدجواد هاشمی و ترانهسرایی اندیشه فولادوند، خوانندگی حمید گودرزی در سریال دانی و من و همینطور گروه موسیقی «هفت»، مهران غفوریان و همکاریهایش با برادرش و اجرای ترانهی «حسودی»، کوروش تهامی و اجرای ترانهی «خزان» در سریال عصر پاییزی و همینطور نوازندگی دف اشاره کرد.
از مسیر روبهرو، حضور اهل موسیقی هم در سینما کم نبوده، هرچند تعداد آنها در مقایسه با سینمای قبل از انقلاب بسیار کمتر شده، اما میتوان از هنرمندانی چون زانیار خسروی، رضا یزدانی، رضا صادقی، شادمهر عقیلی، مانی رهنما، سیامک خواهانی و پیام صالحی نام برد. البته در این میان نقش محمدرضا گلزار به صورت ویژه اهمیت دارد؛ تقریباً کمتر کسی است که داستان کشف او توسط زندهیاد ایرج قادری را از گروه آریان و تبدیل شدنش به ستارهی اول سینمای تجاری ایران نداند.